Engellilerin istihdam hakkından yararlanmaları için, yetkili hastaneden alınmış %40 veya üzerinde engelli raporuna sahip olmaları gerekir.

ÇÖZGER raporu olanların raporunda 1’inci kategori (özel gereksinimi var-ÖGV) hariç diğer kategorilerde olanlar,  alt yaş sınır şartını sağlamaları şartı ile istihdam için başvuru hakkına sahiptir.

Devlet Memurları Kanununda kota ile ilgili hüküm

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 53. maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum ve kuruluşlar bu Kanuna göre çalıştırdıkları personele ait kadrolarda % 3 oranında engelli çalıştırmak zorundadır. % 3’ün hesaplanmasında ilgili kurum veya kuruluşun (yurtdışı teşkilat hariç) toplam dolu kadro sayısı dikkate alınır” hükmü yer almaktadır.

Kamuda işçi istihdam kotası %4’dür.

İş Kanununda kota ile ilgili hükümler

Engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu Madde 30: İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi veya Askerlik Kanunu veya Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamına giren ve askerlik hizmetini yaparken Terörle Mücadele Kanununun 21. maddesinde sayılan terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu malul sayılmayacak şekilde yaralananları meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.

Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.

Bu kapsamda çalıştırılacak işçi sayısının tespitinde belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan işçiler esas alınır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmaz, yarım ve daha fazla olanlar tama dönüştürülür.

İşyerinin işçisi iken engelli hâle gelenlere öncelik tanınır.

İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri Türkiye İş Kurumu aracılığı ile sağlarlar.

Yer altı ve su altı işlerinde engelli işçi çalıştırılamaz ve yukarıdaki hükümler uyarınca işyerlerindeki işçi sayısının tespitinde yer altı ve su altı işlerinde çalışanlar hesaba katılmaz.

Engelli istihdam edilmediği takdirde işverene, İş Kanunu’nun 101'inci maddesi gereği idari para cezası kesilmektedir. Bu ceza tutarı, 2022 yılında, çalıştırılmayan her engelli ve çalıştırılmayan her ay için 5.921 TL'dir.

Kamuda engelli kotasının tamamlanmamasına yönelik ceza uygulaması yoktur.

Özel Güvenlik Hizmetlerinde Engelli İstihdamı:

Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin “Sakat ve Eski Hükümlü Çalıştırma” başlığı 47.  Maddesine göre; özel güvenlik birimlerinde ve özel güvenlik şirketlerinde, 10.6.2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesi gereğince çalıştırılacak sakat ve eski hükümlü sayısının belirlenmesinde özel güvenlik görevlileri hesaba dâhil edilmez.

Özel işyerleri için bu kotadan yararlanmak isteyenlerin İŞKUR'a kayıtlı olması gerekmektedir. Kamu işyerleri için EKPSS ve kura yoluyla atama yapılır.

Memur olarak çalışmak isteyenlerde bulunması gereken şartlar

657 sayılı Devlet Memurları Yasasına tabi olan kamu işyerlerinde de yüzde 3 oranında engelli istihdamı zorunlu tutulmuştur (Md. 53).

EKPSS ve kura yoluyla atamaları yapılacak engelli adayların atanabilmeleri için aşağıdaki şartları sağlamış olmaları zorunludur.

Devlet memurluğuna alınacaklarda aranan şartlar şunlardır:

a) Genel şartlar:                                                

1) Türk vatandaşı olmak,                                                  

2) Memuriyete girişte en az 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 40. maddesinde belirtilen yaşta olmak (en az 18 yaşında, meslek veya sanat okulunu bitirenler en az 15 yaşında),

Not: 15 yaşında olanlar, atandıkları takdirde, kazai rüşt kararı almak zorundadır.

3) Aynı Kanunun değişik 41. maddesindeki öğrenim şartlarını taşımak,

4) Kamu haklarından mahrum bulunmamak,                                    

5) Taksirli suçlar ve aşağıda sayılan suçlar dışında tecil edilmiş hükümler hariç olmak üzere, ağır hapis veya 6 aydan fazla hapis veyahut affa uğramış olsalar bile Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçtan veya istimal ve istihlak kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma suçlarından dolayı hükümlü bulunmamak,        

6) Yetkili hastanelerden alınmış Sağlık Kurulu Raporu bulunmak.

b) Özel şartlar:                                                           

1) Hizmet göreceği sınıf için 657 sayılı Devlet Memurları Yasasının değişik 36. ve 41. maddelerinde belirtilen öğretim ve eğitim kurumlarının birinden diploma almış olmak,

2) Kurumların özel yasa veya diğer mevzuatında belirtilen koşullara sahip bulunmak, gereklidir.   

EKPSS veya Kura sonucu atanacakların sağlık raporunun niteliği nasıl olmalıdır?

Atanma şartlarından biri de kişinin “çalışabilir” olmasıdır. Engellilik sağlık kurul raporunda ve ÇÖZGER raporunda “çalıştırılamayacağı iş alanları” yazılmış olmalıdır. Bu husus EKPSS ve kura tercih kılavuzlarında yer almaktadır.

Engelsizkariyer.com için hazırlayan: Ayşe Sarı | SAHİMSEN Engelliler Komisyon Başkanı

Engelsizkariyer.com’u kaynak göstermeden kopyalanması yasaktır. Copyright © 2022 Tüm Hakları Saklıdır.