Engellilere Toplu Taşımada, Toplu Konut İdaresi'nde Ve Belediye Hizmetlerinde Uygulanan İndirimli Tarifeler
1) Ulaşımda İndirim
Şehir içi toplu taşıma hizmetleri: Engelli bireylerin şehir içi toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz yararlanma hakkı ile ilgili Kanun; 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanundur. Kanuna göre; %40 ve üzerinde engelli olduğunu belgeleyen Türk vatandaşlarının kendileri, ağır engellilerin kendileri ile birlikte yolculuk ettikleri bir refakatçisi şehir içi toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanacaklardır. ÇÖZGER raporu olup 2’nci kategori ve üzerinde raporlananlar ücretsiz ulaşım hakkından yararlanırlar.
Yönetmelik kapsamında engellilerin ücretsiz yararlanabileceği şehir içi toplu taşıma hizmetleri; şehir içi kara ve deniz taşımacılığında taksi, taksi dolmuş, dolmuş, rekreaktif, turistik ve servis amaçlı kullanılan araçlar hariç olmak üzere; demiryolları ve denizyollarının şehir içi hatlarında sunulan toplu insan ulaşımına yönelik hizmetler ile belediyelere, belediyeler tarafından kurulan şirketlere, birlik, müessese ve işletmelere veya belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs veya şirketlere ait olup da mevzuatına göre ayakta yolcu taşıyabilen araçlar ya da demiryolları ve denizyolları araçları kullanılmak suretiyle sunulan şehir içi toplu insan ulaşımına yönelik hizmetleri, şehirlerarası toplu taşıma hizmetleri ise rekreatif, turistik ve servis amaçlı kullanılanlar hariç olmak kaydıyla, demiryolları ve denizyolları araçları kullanılmak suretiyle sunulan şehirlerarası toplu insan ulaşımına yönelik hizmetleri kapsar. İlgili kurumlar, belediyeler ile belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketler, ücretsiz veya indirimli seyahat hakkının kullandırmaması hâlinde bu haktan faydalandırılmayan her kişi için mülki idare amiri tarafından toplu taşıma aracının tarifesi üzerinden 50 tam bilet bedeli tutarında idari para cezası uygulanır.
Belediye otobüsleri, Metro seferleri, TCDD ve Deniz Yollarının şehir içi seferleri ücretsizdir. “Ağır engelli’’ ibareli raporu olanlar, bir refakatçisi ile birlikte ücretsiz ulaşımdan yararlanır.
20.02.2019 tarihinde yürürlüğe giren Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik ve Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik’te “ağır engellilik” yerine farklı kavramlar yer almıştır.
Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmeliğe göre ağır engelliliğin karşılığı; tam bağımlı engelli birey” ifadesidir. “Tam bağımlı engelli birey”; engel durumuna göre engel oranı %50 ve üzeri olduğu tespit edilenlerden doku, organ ve/veya fonksiyon kaybı ve/veya psikiyatri tanısı bağlantılı olarak muhakeme yeteneği değerlendirilmesine göre günlük yaşam aktivitelerini yardım almasına rağmen kendi başına gerçekleştiremediğine karar verilen bireydir.
Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmeliğe göre ağır engelliliğin karşılığı ise; “çok ileri düzeyde özel gereksinimi var”, “belirgin düzeyde özel gereksinimi var-BÖGV” ve “özel koşul gereksinimi var-ÖKGV” ifadeleridir.
Refakatçinin, ücretsiz ulaşım hakkını, engelli birey yanında olmadan kullanması mümkün değildir.
Her belediye, kendi sınırları içinde bu hakkın kullanımı için özel kart düzenlemiş olabilir. Bu konuda belediyeden bilgi alınmalıdır. Belediyeye bağlı çalışan tüm otobüsler, halk otobüsleri ve özel taşımacılık dâhil ücretsiz hizmet sunmak zorundadır.
TCDD ve Deniz Yollarında Seyahat: Devlet Demiryollarına ve Deniz Yollarına ait şehir içi ve dışı seferleri ücretsizdir. Ağır engelli ibareli raporu olanlar Sosyal Politikalar İl Müdürlüklerinden alacakları “Refakatli’’ ibareli Engelli Kimlik Kartı ile ücretsiz seyahat hakkından refakatçileri ile birlikte yararlanabilirler.
TCDD internet ve telefonla bilet alımında, ücretsiz seyahat hakkını kullanmak için; sisteme kayıt olmak gerekmektedir. Trenle seyahat edenler, trene iniş ya da binişlerinde Gar Müdürlüğünde bu kaydı yaptırabilirler. Engelli bireyin kendisinin resmi çekileceğinden bireysel başvuru şarttır. Bu başvuruda işlem yapmak için engelli kimlik kartını ve nüfus kağıt fotokopilerini asılları ile birlikte göstermeleri gerekmektedir. Gar görevlilerinin vereceği dilekçe doldurulduğunda verilen bir numara, engelli kimlik kartına yapıştıracak. Bu numara ile TCDD Sitesinden üye olunabilecek. Üyelik ile birlikte kişi; internet ya da telefonla biletini ücretsiz alabilecek, iade veya değişiklik yapabilecek. Burada dikkat edilmesi gereken nokta; rezervasyon yapanlar veya bileti alanlar, gidemeyecekleri durumlarda iptal işlemi yaptırmalıdır. Üç kez bileti alıp iptal ettirmeden yolculuk yapmayanlar için bu kolaylık iptal ediliyor. Ankara dışındaki engelli vatandaşların kayıt işlemleri için, bulundukları illerdeki Gar Müdürlüklerinden bilgi alması gerekmektedir.
Şehirler Arası Otobüslerde İndirim: Bilindiği üzere, Karayolları Taşıma Yönetmeliğinde ücretsiz ulaşım hakkı düzenlendiğinde, engelli yolcu için %50 olan indirim hakkı daha sonra %30’a çekilmiş, en son değişiklik 25.05.2018 tarihinde yapılmıştır. Buna göre şehirlerarası ulaşımda engelli indirimi; otobüs firmaları, en az %40 oranında engelli olduğunu belgeleyen kişilere; 20 koltuğa kadar olan taşıtlar için 1 kişiye, 20 koltuktan fazla koltuğa sahip taşıtlar için ise en fazla 2 kişiye, geçerli ücret tarifesi üzerinden bilet ücretinde %40 indirim uygular. Ancak, aynı taşıtla taşınacak engelli yolcu sayısının 20 koltuğa kadar olan taşıtlarda 1’den fazla, 20 koltuktan fazla koltuğa sahip taşıtlarda ise 2’den fazla olması halinde, her fazla engelli yolcu için, geçerli ücret tarifesi üzerinden bilet ücretinde %30 indirim uygulanır. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 5 uyarma verilir.
Bu indirim sadece engelli kişinin kendisinedir. Ağır engelli olanlar için, refakatçi indirimi yoktur. Engelli indirimi yapmayan ya da engelli indirimini sınırlı sayıda engellilere yapan otobüs firmaları hakkında tutanak tutturup Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına CİMER üzerinden bildirebilirsiniz.
Hava Yollarında İndirim
THY İndirimi: İç hat biletlerinde %20 indirimden, dış hat biletlerinde %25 indirimden faydalanılır. Satış ofislerinden ya da seyahat acentelerinden indirimli bilet alınabilir. THY Çağrı merkezinden bilet almak isteyen yolcular, Miles&Smiles üyesi olsalar da olmasalar da, THY yolcularına özel “geri bildirim formunu” doldurmaları ve engelli belgesini sisteme yüklemeleri halinde, her seferinde belge göstermeye gerek kalmaksızın indirimli bilet alabilir. Ağır engelli olan yolcuların refakatçileri de indirimli bilet alabilir.
Görme veya duyma engelli yolcular, herhangi bir sağlık raporları olmadan tek başlarına seyahat edebilirler. Ancak hem görme hem de duyma engeli olan yolcuların bir refakatçi ile birlikte seyahat etmeleri gerekmektedir.
Engelli yolculara refakat eden rehber köpekler kabine ücretsiz olarak kabul edilirler. Rehber köpekler için rezervasyonunuzu kalkış saatine 48 saat kalana kadar yaptırmalısınız. Uçağa kafessiz olarak alınacak olan bu köpeklerin temiz bir şekilde sahiplerinin ayaklarının dibinde oturması gerekmektedir.
Rehber köpeklerin geçerli sağlık belgeleri, kimlik belgeleri ve aşı kağıtları olmalıdır. Buna ek olarak gidilecek ülke tarafından istenen başka evraklar da varsa onların da tam ve eksiksiz olmasına dikkat etmelisiniz.
Uçuş sırasında kişisel ihtiyaçlarını karşılayabilecek durumda olan fiziksel engelli yolcular, refakatçileri olmadan, tek başlarına seyahat edebilirler. Ancak kişisel ihtiyaçlarını karşılayamayacak olan yolcular, bir refakatçi gözetiminde uçuşa katılmaları gereklidir. Zihinsel engelli yolcular, uçuşa mutlaka bir refakatçi gözetiminde katılmalıdır.
Kişisel ihtiyaçlarını karşılayabilecek engelli yolcunun, uçuş öncesi ayrıca doktor raporu almasına gerek yoktur.
Tek bacağı kırık yolcu (tehlike anında veya ihtiyaç halinde kabin ekibinin yardımı olmadan koltuk değnekleriyle hareket edebilen yolcu) için; doktor raporu gerekli değildir, feragat ve ibraname formunu imzalayarak refakatçi olmadan seyahat edebilir.
Sadece tekerlekli sandalyeyle hareket edebilen yolcu, ilave doktor raporu almadan, sadece feragat ve ibraname formunu imzalayarak refakatçi olmadan seyahat edebilir.
Kişisel ihtiyaçlarını karşılayabilen hasta yolcu, uçuştan en fazla 10 gün önce alınmış doktor raporuyla seyahat edebilir. Bu kişiler ancak doktor raporuyla uçuşlara katılabilir. Türkçe ya da İngilizce olarak hazırlanan bu raporun uçuştan en fazla 10 gün önce alınmış olmasına ve üzerinde “uçakla seyahatinde sakınca yoktur” ibaresinin yer almasına dikkat edilmelidir.
Hasta ve hareket kabiliyeti kısıtlı yolcuların rezervasyonlarını uçuştan en az 48 saat önce yapması gerekir. Uçuşa 48 saat kala rezervasyon yapılması durumunda imkânlar dâhilinde hizmet sunulacağını ve uzun bekleme sürelerinin oluşabileceği bilinmelidir.
Ayrıntılı bilgi için bakınız: https://www.turkishairlines.com/tr-int/miles-and-smiles/kampanyalar/engelli-yolcularimiza-bir-kolaylik-daha/
THY hariç diğer havayollarında da indirim mevcut olup, refakat ile ilgili şartlar tüm havayollarında aynı uygulanmaktadır. Verilen hizmetin nasıl alınacağı konusunda, uçuş gününden en az 48 saat önce bilet alınan havayolunun müşteri temsilcilikleri ile iletişime geçilmelidir.
Pegasus Hava Yolları: Tekerlekli sandalye talebi olan yolcular, uçuşa 48 saat kalana kadar 0 888 228 12 12 numaralı çağrı merkezini arayarak bilete “tekerlekli sandalye” ibaresini ekletebilirler. Daha detaylı bilgi için; https://www.flypgs.com/ Genel Kurallar sayfasında "Yardım Gereksinimi Olan Misafirler" başlığı ziyaret edilebilir. Engellilere indirim yoktur.
Havalimanından uçağa-uçaktan havalimanına kadar olan mesafede, özel yardım (tekerlekli sandalye vs) ihtiyacı olan hareket kabiliyeti kısıtlı yolculara yardım ve ekipman temininden, ilgili havalimanının hizmet sağlayıcısı sorumludur. Uçağın kalkış saatinden en az 48 saat önce yardım talepleri, çağrı merkezine bildirildiğinde, havalimanı hizmet sağlayıcısına bu talep ileterek ihtiyaç duyulan hizmetin mümkün olan en iyi şekilde verilmesi sağlanıyor.
Pegasus Hava Yolları ile seyahatte, işitme engelli veya görme engelli yolcular, uçuşa “refakatsiz olarak” kabul edilebilir. Aynı zamanda görme engelli yolcular, refakat köpekleri ile birlikte de seyahat edebilirler. Bu tip yolcuların beraberlerindeki refakat köpekleri kabinde ücretsiz taşınır. PNR'da yolcular özel durumu bildirildikten sonra ayrıca köpek bilgisi verilmelidir. Bunun için Pegasus Çağrı Merkezi ile irtibat kurarak talepte bulununuz. Yolcular, hem işitme engelli hem de görme engelli ise refakatçisiz uçuşa kabul edilmez. Tekerlekli sandalye kullanan yolcu, beraberinde getirilen katlanabilir tekerlekli sandalye (portatif), bir çift koltuk değneği veya benzeri araçlar ücretsiz taşınır ve serbest bagaj hakkına dâhil edilmez.
SunExpres Hava Yolları: Engellilere özel indirim yoktur. Kolay bir seyahat için, engelli ve hareket kabiliyeti kısıtlı yolcular uçuş rezervasyonları esnasında kendilerine yönelik olan bilgileri, varsa kullandıkları yardımcı ekipmanlarla ilgili genel özellikleri (kullanılan ekipmanın türü, ebatları, ağırlığı, vb.) ve uçuşları esnasında ihtiyaç duydukları hizmetleri, uçuştan en az 48 saat öncesine dek(taleplerin zamanında karşılanması için), SunExpress web sayfasında bulunan “Engelli Yolcu Başvuru Formu”nu doldurarak yapabilirler. İlgili form doldurulduktan sonra travelcenter@sunexpress.com adresine gönderilir.
Refakatçi olmadan seyahat edecek olan engelli ve hareket kabiliyeti kısıtlı yolcuların emniyet kemerini kendilerinin bağlayabilmesi ve açabilmesi, kabin basıncının düşmesi halinde baş üstü panelinden düşecek olan oksijen maskesini kendilerinin takabilmesi ve gerekli hallerde can yeleğini kendilerinin giyebilmesi gerekmektedir. Bu konuları yerine getiremeyecek olan yolcuların yanlarında bir refakatçiyle seyahat etmesi gerekmektedir. Ayrıca tüm refakatçisiz seyahat edecek olan yolcuların SunExpress web sayfasındaki “Refakatçisi ile Seyahat Etmesi Gereken Yolcular” bölümünü okuyup bu koşulları sağladığından emin olması gerekmektedir. Refakatçisi ile Seyahat Etmesi Gereken Yolcular:
• Hem görme hem de işitme engelli yolcular,
• Yalnız uçan psikoz hastası yolcular,
• Uçuş öncesi yolculara aktarılan emniyet bilgilerini anlayamayacak ve/veya uygulamayacak seviyede psikolojik, zihinsel ve bedensel gelişimi engelli olan yolcular,
• Emniyet kemerini kendisi bağlayamayacak ve açamayacak, kabin basıncının düşmesi halinde baş üstü panelinden düşecek olan oksijen maskesini kendisi takamayacak ve gerekli hallerde can yeleğini kendisi giyemeyecek durumda olan yolcular,
Her türlü kişisel bakım, ilaç içme, yemek yeme veya çocuk bakımında yardım talebi olan yolcular.
Uçuş boyunca bu konularla ilgili yardıma ihtiyacı olanlar, kendilerine size yardımcı olabilecek bir refakatçi ile seyahat etmek zorundadır.
Anadolu Jet Hava Yolları: Engelli yolculara, tüm iç hat esnek biletlerde % 20 indirim sağlanmaktadır. “Refakatçi ile seyahat etmelidir” ibaresi bulunan doktor raporuna göre, engelli yolcu ile aynı seferde seyahat edecek bir refakatçiye de indirim sağlanmaktadır. Promosyon biletlerde, online satışlarda ve birleştirilmiş seferlerde de indirim yoktur.
Bakınız: https://www.anadolujet.com/tr/sikca-sorulan-sorular “Özel İndirimler” kısmı
2) Hava Alanı Otopark Ücreti
Ankara Esenboğa Hava Limanı, Sabiha Gökçen Hava Limanı engelli park kartına sahip yolcuların, araç ruhsatını da beyan etmeleri halinde, süresine bakılmaksızın park etmek ücretsizdir. Diğer hava alanları için ilgili yerlerden bilgi alınız.
2) Belediye Hizmetleri
Büyükşehir, il, ilçe ve belde belediyeleri engellilere yönelik çalışmalar yapmakla yükümlüdürler. Bağlı olduğunuz belediyelere müracaat ederek engellilere yönelik hizmetleri öğrenebilirsiniz.
Meslek Edindirme Kursları, Yaşam Merkezleri, Rehabilitasyon Merkezleri, Temizlik, Servis Hizmetleri, Psikolojik Destek Hizmetleri, Sosyal Yardım, Bakım, Bilgilendirme, Bakım ve Onarım Hizmetleri belediye hizmetlerine örnektir. Bu hizmetlerden yararlanabilmek için Belediye Engelli Hizmet Birimine kayıt olunması gerekmektedir.
Su İndirimi: Bulunduğunuz il/ilçe belediyesinin engellilere su indirimi yapıp yapmadığını ilgili birimden öğreniniz. Eğer indirim yoksa bunu talep ediniz. Ev sahibi, kiracılar ve lojmanda oturanlar su indirimi yaptırabilirler.
Başvuru belgeleri: Her belediye farklı belgeler istese de;
1. Ev sahipleri ve kiracılar için evin deprem sigortası belgesi.
2. Lojmanda oturanlar için, lojman dağıtım belgesi.
3. Kimlik, engelli sağlık raporunun “aslı gibidir” belgesi.
4. Başvuru engelli kişi adına, o olmadan yapılacaksa, belediyenin bu yönde belge isteyip istemediğiniz sorunuz (vasilik, velayet belgesi gibi).
Su sözleşmesinin engellinin adına olması gerekmektedir. 18 yaş altı ve ağır engelliler için vasi belgesi istenmektedir.
İkamet Edilen Evin Önüne Engelli Araç Park Yeri Yaptırılması
ÖTV indirimli aracı olanlar yaşadıkları yerin belediyesine müracaat ederek evlerine yakın yerde kendilerine ait engelli araç park yeri yapılmasını sağlayabilirler. Dilekçe ile birlikte engelli sağlık raporu, araç ruhsatı ve nüfus kâğıdı ile başvurulmalıdır. Engelliler için ayrılmış park yerlerinin işgalini halinde para cezası iki kat artırılır.
Belediyelere ait büfeler
Her ilde farklı uygulamalar olduğundan, ilgili belediyeden bilgi alınması gerekmektedir.
Elektrik ve doğalgaz kullanımında destekler
Elektrik ve doğalgazda indirim yoktur. Ancak engelli aylığı alanlar, elektrik fatura desteğinden yararlanırlar.
Bazı belediyeler, doğalgaz fatura desteği verebilir. Belediyelerden bilgi alınız. Öte yandan Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, doğalgaz fatura desteğine Şubat 2022’de başlamıştır. Bu destek için başvurular, e-Devlet üzerinden ya da Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları aracılığıyla yapılabilir. Gerekli inceleme sonrası hak sahibi olanlar, bu destekten yararlanabilir.
Oturulan Konutta Düzenleme Yapılması
Oturulan konutta ve apartmanda yönetmelik gereği engellilere uygun düzenlemeler yaptırılabilir. Kat mülkiyeti yasasına tabi olan apartman, site vb. konutlarda yaşayan kişiler getirilen yasal düzenleme ile engeline uygun düzenleme yaptırma olanağına sahip olmuşlardır. Bunun için, yaşanılan yerdeki belediyeye başvuru yapılır. Öncelikle oturulan konut apartman ya da site ise, yönetime dilekçe ile başvurularak, hangi düzenlemenin yapılacağı belirtilir. Apartman/site sakinlerin çoğunlukla, bu isteğe onay vermesi beklenir.
5378 sayılı Yasanın 19. Maddesi ile 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununun 42. maddesine şu ifadeler eklenmiştir: “Engellilerin yaşamı için zorunluluk göstermesi hâlinde, proje tadili kat maliklerinin en geç üç ay içerisinde yapacağı toplantıda görüşülerek sayı ve arsa payı çoğunluğu ile karara bağlanır. Toplantının bu süre içerisinde yapılamaması veya tadilat talebinin çoğunlukla kabul edilmemesi durumunda; ilgili kat malikinin talebi üzerine bina güvenliğinin tehlikeye sokulmadığını bildirir komisyon raporuna istinaden ilgili mercilerden alınacak tasdikli proje değişikliği veya krokiye göre inşaat, onarım ve tesis yapılır. İlgili merciler, tasdikli proje değişikliği veya kroki taleplerini en geç altı ay içinde sonuçlandırır.”
Ayrıntılı bilgi için bakınız: Yapılarda Engellilerin Kullanımına Yönelik Proje Tadili Komisyonları Teşkili, Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, 22 Nisan 2006 tarihli, RG Sayısı: 26147.
Belediye hizmetlerine erişim/talep/şikâyet: Birçok belediye, yatılı ve gündüzlü bakım ve rehabilitasyon hizmeti, yemek, temizlik, hasta nakil vb. destek hizmetleri vermektedir. Özellikle yalnız yaşayan ya da hareketleri kısıtlı vatandaşlar, ilgili belediyeden günlük yemek ve temizlik gibi destek hizmeti talep edebilir. Alo 153 “Yerel idari hizmetler uygulaması” (Ankara için Mavi Masa, İstanbul İçin Beyaz Masa) aranarak şikâyet ve talep iletilebilir, hizmetler hakkında bilgi alınabilir.
3) TOKİ Kura Çekilişinde Haklar
TOKİ kampanyalarında uygun şartları taşıyan engellilere öncelikle engellilere ait kuraya katılma hakkı verilir. Bu kurada kendilerine ev çıkmayanlar ikinci olarak genel kuraya katılma hakları da vardır. Başvurunuzda bu uygulamanın olup olmayacağı hakkında bilgi alınız.
Engelsizkariyer.com için hazırlayan: Ayşe Sarı | SAHİMSEN Engelliler Komisyon Başkanı
Engelsizkariyer.com’u kaynak göstermeden kopyalanması yasaktır. Copyright © 2022 Tüm Hakları Saklıdır.
