Mehmet Umut Mutlu
Jotform, İdari Operasyonlar Uzmanı, Strateji
Kısaca kendinizi tanıtabilir misiniz?
Merhaba, ismim Umut. 1996 yılında, Çanakkale'de, bedensel engelli olarak dünyaya geldim. İlk ve orta öğrenimimi Çanakkale'de tamamladıktan sonra, Dokuz Eylül Üniversitesi Dilbilim ve Felsefe (ÇAP) Bölümlerinden mezun oldum. Hemen ardından Ankara Üniversitesi Dilbilim Bölümünden yüksek lisans derecemi aldım.
Üniversite yıllarım hem bilimsel ve akademik hem de sosyal çalışmalar anlamında dolu dolu geçti diyebilirim. Lisans yıllarımda, Üniversite Engelli Öğrenci Temsilciliği görevimin yanı sıra, engellilik ve erişilebilirlik konularında çalışmalar yapan bir öğrenci topluluğunun da Kurucu Başkanlığını yürüttüm. Buna ek olarak bazı farklı öğrenci topluluklarında da çeşitli görevler aldım. Bu süreçte çok değerli insanlar tanıdım, çok önemli deneyimler edindim. Kariyer noktasında ise, bilim ve teknoloji benim için çocukluğumdan beri çok ayrı bir yerdeydi. Dilbilim okurken bu iki ilgi alanıma aynı anda eğilebilmenin fırsatını hesaplamalı/bilgisayarlı dilbilim çalışarak yakaladım. O yıllarda bu doğrultuda akademik kariyer yapma planlarım vardı, ancak yüksek lisans öğrenimimi tamamladıktan sonra akademik düzlemde ilerlemek yerine sektörde ilerleyerek daha mutlu ve üretken olabileceğimi fark ettim. Bilime ve öğrenmeye olan merakım asla eksilmese de ilk profesyonel işimi bulmak için kolları sıvadım. 2021 yılının son çeyreğinde Jotform ile yollarımız kesişti. Jotform'daki ilk görevim Technical Support Specialist pozisyonuydu. Bir süre bu pozisyonda çalıştıktan sonra, şu anda hala yürütmekte olduğum Executive Operations Specialist, Strategy pozisyonuna getirildim. Şu anda Jotform'da muhteşem bir ekiple, 20 milyondan fazla kullanıcıya, daha yaratıcı ve üretken olabilmelerine ve kendilerine daha çok zaman ayırabilmelerine olanak tanımak için, iş süreçlerini otomatize edebilecekleri ürünler geliştiriyoruz. Her yeni güne bunun verdiği heyecan ve motivasyonla başlamak gerçekten harika.
İlk iş arayışınız ne kadar sürdü ve bu süreç içinde neler yaşadınız?
Bu soru için, iş arayışımı iki bölüme ayırmama izin verin lütfen. Üniversitede okuduğum yıllarda hem deneyim kazanmak hem de küçük de olsa gelir elde etmeye başlamak amacıyla, deyim yerindeyse göz ucuyla okula paralel yürütebileceğim işler aradığımı anımsıyorum. Bunu okulla birlikte yürütmenin çok da kolay olmadığını fark edince, zamanımı ve enerjimi kendi kendime üretebileceğim projelere ayırdım. Buradaki önceliğim gelirden çok; yaparak öğrenmek, deneyim kazanmak, ağımı genişletmek ve aslında kendime bir portfolyo üretmekti. Günün sonunda bu kazanımların hepsini elde ettiğimi de söyleyebilirim ki bugün kariyer noktasında bana avantaj sağlayan en büyük "iyi ki"lerimden biri bu yöndeki tecrübelerimdir.
Gerçek anlamdaki iş arayışım ise, Haziran 2021 gibi yüksek lisansı tamamladıktan sonra akademik kariyere devam etmeme kararımla birlikte rota değişikliğiyle başladı. Bu sürece, ben de herkes gibi güzel yapılandırılmış bir CV ve ön yazı dosyası hazırlayarak ve başta LinkedIn olmak üzere çeşitli kariyer platformlarındaki profillerimi iyileştirerek başladım. Ardından bu kariyer platformlarından kriterlerime uygun ilanlar hakkında uyarı almak için bildirim ayarları kurdum. Önüme düşen her bildirimi detaylıca inceliyor, uygun görünenlere başvuru yapıyordum. Bir yandan da bazı dijital kursların yardımıyla becerilerimi geliştirmeye çalışıyordum.
Yaptığım iş başvurularının neredeyse tamamı yazılım şirketlerineydi, tam da bu sebeple burada karşılaştığım ilk sorun benim sahip olduğum tüm yazılım bilgimin tamamen "alaylı" diye tabir ettiğimiz kendi kendime öğrendiğim bilgilerden ibaret olması ve hiç profesyonel deneyimimin olmamasıydı. Yani, iş arayış sürecinde herkesin aşina olduğu o "Bilgisayar Mühendisliği, Yazılım Mühendisliği vb. alanlardan mezun olmak" ve "En az 2 ya da 3 yıl deneyim sahibi olmak" gibi nitelik maddelerini karşılayamıyordum. Burada hattın diğer ucundaki işe alım uzmanlarına da hak vermek gerekir ki yüzlerce, binlerce başvurunun olduğu bir ilanda işe alım sürecinin ilk aşaması CV'lerin kriterlere göre elenmesi olmalıdır. Kısacası, başvurularımın henüz ilk aşamada reddedilmesi gibi tatsız bir deneyimi maalesef ki ben de yaşadım. Elbette, dünya değişiyor. Bugün artık pek çok bootcamp programı, şirketlerin kendi içlerinde hazırladıkları gençler için kariyer programları, staj imkanları vb. sayısız fırsat tam da bu noktada bir çözüm olarak var. Şüphesiz o günlerde de vardır, ancak ben yeterince farkına varamamış olabilirim.
Bu da benim acemiliğimden gelen bir eksiğimdir. Nihayetinde iş aramak, bulmak ve kariyer basamaklarında yükselmek bir öğrenme süreci, ben böyle görüyorum. Öğrendiklerimi de çevremdekilerle paylaşmayı bu nedenle çok değerli buluyorum.
Şu anki işinizi nasıl buldunuz?
İş arayışımın devam ettiği günlerde, sosyal medyada Engelsiz Kariyer'in çevrimiçi gerçekleştirdiği Engelsiz Kariyer Zirvesi'nin duyurusunu gördüğümü hatırlıyorum. Bu etkinliğe katılıp tüm gün boyunca çeşitli profesyonelleri dinledim, çeşitli bilgiler edindim. Bir taraftan da Engelsiz Kariyer'in web sayfasını kurcalamaya başladım. Zirvenin ardından bu platformda da profilimi doldurdum, CV detaylarımı yükledim. Mevcut iş ilanlarından ilgimi çekebilecek olanları araştırırken Jotform'un Technical Support Specialist pozisyonu için ilanını gördüm. Jotform, daha önce de başarılı bir girişim öyküsü olması nedeniyle bilgi sahibi olduğum ve aslında LinkedIn üzerinden de takip ettiğim bir şirketti. Başvurumu yaptım ve yaklaşık bir aylık ön değerlendirme ve mülakat süreci sonunda Engelsizkariyer.com sayesinde Kasım 2021'de ilk işime başladım.
Engelli adayların iş arayışlarında en çok dikkat etmelerini istediğiniz önerileriniz neler?
Bu soruya yanıt verirken söyleyebileceğim pek çok şey var. Elimden geldiğince derli toplu aktarmaya çalışacağım, ancak özellikle belirtmek istiyorum ki söyleyeceklerimin çoğunu yalnızca engelli adaylar için söylemeyeceğim. Aslında bu, engelliliğe bakış açım ve bu gerçekliğe nasıl yaklaştığım ile ilgili bir durum.
Şöyle açıklamama izin verin: Dilbilimciler, sözcüklerin işaret ettikleri kavramların anlam değerlerini belirlemek için başında +/- işaretleri bulunan niteliklerle anlam bileşenlerini kullanırlar. Örneğin; basit bir örnek olarak "su" için +içilebilir, +sıvı, -yenilebilir, -katı vb. diyebiliriz. Tüm bu niteliklerin toplamı o şeyi o şey yapar ve o kavramı anlam uzayında bir konuma yerleştirir. Benzer şekilde, her bir bireyin sahip olduğu niteliklerin tümü bir araya gelerek o kişiyi o kişi yapar. Buna göre bir kişinin, sözgelimi şarkı söyleme yeteneğinin olmamasını bir eksiklik olarak değil, benzersizliğinin (unique) bir niteliği olarak görmeliyiz. En başta yapmanız gereken ilk şey, kendi benzersiz değerinizi keşfetmektir. Yaşama değer katabileceğiniz en doğru noktanın neresi olduğunu +/- niteliklerinizi alt alta koyarak belirlemenizi tavsiye ederim. Burada, verirken almayı ve süreçten keyif duymayı da ihmal etmemelisiniz, ancak bu şekilde sürdürülebiliir bir karar vermiş olursunuz.
Kararınızı, önceden hazırlanmış bir yol haritası izleyecek. Demek istediğim, herhangi bir x bölümünü okumak istediğinizde önünüzde tamamlamanız gereken bir müfredat duruyor olacak. Benzer şekilde, herhangi bir konuda bilgilenmek, uzmanlaşmak isteyip webde bir arama yaptığınızda, önceden hazırlanmış kurs içerikleri veya insanların izlemeniz gereken yol haritasına dair fikirleriyle karşılaşacaksınız. Bunların hepsi çok değerli olsa da her biri tek başına yeterli değildir, çünkü nasıl kendiniz tekil ve benzersizseniz, bilgi birikiminizi de buna paralel şekilde kendi ilgi alanlarınız çerçevesinde donatmalısınız ki kendi değerinizi somutlaştırabilesiniz. Eğer siz de benim gibi dijital oyunları seviyorsanız, gelin bunu bir MMORPG oyununa benzetelim birlikte. Bu tür oyunlarda, başladığınız andan itibaren oyun size sürekli tamamlamanız gereken görevler verir. Bu, oyun evrenini tanımanıza, öyküyü anlamanıza ve en başta oyundan keyif almanıza yardımcı olur, ancak tek başına sizi diğer oyuncular arasında seçilen en iyi oyuncu yapmaz çünkü oyun aynı görevleri aslında diğer oyunculara da verir. Sizi benzersiz kılan ise, karakterinize donattığınız eşyalar, geliştirdiğiniz yetenek puanları, oyunu oynayış tarzınız gibi size ait olan şeylerdir.
Edinmeniz gereken en önemli becerilerden biri, kendinizi ifade edebilme ve becerilerinizi sunabilmeye yönelik olmalı. Bunun enstrümanları bazen çok iyi hazırlanmış bir CV olur, bazen bir mülakat görüşmesi için sunum teknikleri veya İngilizce konuşma yetkinliğiniz olur, bağlama ve duruma göre değişiklik gösterebilir; burada bunlara tek tek değinmek yerine vermek istediğim mesaj, iletişimin anahtarınız olduğunu unutmamanız gerektiğidir. Yapabildikleriniz kadar yapamadıklarınızdan, sizden beklenebilecekler kadar sizin de beklentilerinizden, gereksinim duyacağınız şeylerden açık, net ve nokta atışı bir şekilde söz etmeniz, sadece iş ararken değil, sonrasında da çok sağlıklı bir sürecin ilerlemesini sağlayacaktır.
Son olarak, ısrarla üstünde durmak istediğim bir şey daha var: Denemekten çekinmeyin, "denemek" ve "deneyim" sözcüklerinin aynı kökten geldiğini hayatınız boyunca unutmayın.
Denemelerinizin sonucu her ne olursa olsun sizi bir önceki konumunuzdan farklı bir yere taşıyacaktır. Bu her seferinde yeni bir bakış açısı, yeni bir başlangıç noktası demektir. İnsanlar başarı öyküleri anlatmaktan ve dinlemekten hoşlanırlar, ancak dünyanın başarısızlık öykülerine de ihtiyacı vardır. Hatta bir noktada, buraya kadar takip ettiğiniz yoldan tamamen farklı bir yola geçmek gibi çok radikal bir karar da alabilirsiniz. Önünüzdeki fırsatları güzelce analiz edin ve yola koyulun.
Engelsizkariyer.com'un “Bireysel Üye” olarak size sağladığı kolaylıklar ve avantajlar neler?
Engelsizkariyer.com ile yukarıda da söz ettiğim gibi Engelsiz Kariyer Zirvesi sayesinde tanışmış ve hemen profilimi oluşturmuştum. Firmaların engelliler için ilanlarını takip edebilmek, güzel bir fırsat ancak ben daha çok içeriklerinize değinmek istiyorum. Engelli adayların, özellikle ilk iş deneyimleri öncesinde pek çok soru işareti olması çok normal. Sitenizdeki blog içeriklerinizden pratik eğitici içeriklere bu talebe güzel bir karşılık oluşturduğunuzu düşünüyorum. Ayrıca Türkiye'de hak temelli yaklaşımı günden güne daha da iyi kavrıyoruz, ancak hala gidecek çok yolumuz var. Bu noktada yaptığınız işi çok değerli buluyorum. Tanıştığımıza çok memnunum.
Bitirmeden önce, benimle tanışmak, soru sormak, kariyer noktasında fikir alışverişi yapmak isteyen özel gereksinimli bireyler için LinkedIn üzerinden iletişime açık olduğumu belirtmek isterim.
