Engellilerin sosyal hayata aktif katılımlarının arttırılması ile ilgili kazanılmış hakların ve uygulamaların daha da artması ve yaygınlaşması için çalışırken, hepimiz bir anda kendimizi Covid-19 salgını nedeniyle evlerde izole bir yaşam içerisinde bulduk.

Pandemi, engellilerde ve ailelerinde büyük korku ve endişe yarattı: 

- Bir yandan virüse yakalanma korkusu…

- Bir yandan işini kaybetme korkusu…

Diğer yandan ise esnek, evden çalışma/uzaktan çalışma olanağı olmayan sektör ve firmaların engelli çalışanlarına idari izin vermeden çalıştırması gibi...

Dünyayı etkisi altına alan Coronavirus salgını henüz bitmeden, firmalar yeni normale uyum sağlamak için önlemler alarak iş hayatına dönmeye başladılar.

“Artık iş dünyasında hiçbir şey eskisi gibi olmayacak”

Yeni normale hazırlanan firmalar salgının çalışanlarına bulaşmaması için yeni kurallar belirleyecekler:

Örneğin sosyal mesafe kuralına uyum olmazsa olmazlardan olacak. Bu dönemde ofise dönülse de toplantılar ve eğitimler daha uzun bir süre online olarak yapılmaya devam edilecek. Hatta bazı şirketler, salgın anında deneyimlediği uzaktan ve esnek çalışma modelini benimseyerek, sürekli uygulama yoluna gidebilecek.

Salgın nedeniyle çalışma hayatında risk altında olan gruplar arasında engelli çalışanlar da yer alıyor. Kamuda ve özel sektörde her çalışan gibi engelli çalışanların da hayatı, sağlığı ve güvenliği birinci öncelik olmalı...

Normalleşme sürecinde kamu kurum ve özel sektör tarafından alınacak önlemlerde engelli bireylerin ikinci planda tutulması ayrımcılık olur.

ENGELLİ ÇALIŞANLAR İÇİN YENİ NORMALDE MAKUL UYUMLAŞTIRMA

İşverenlerin engelli çalışanlar için gerekli tedbirleri bir an önce alması için, empati ve makul uyumlaştırma çalışmaları ile tüm ilgili birimlerin sorumluluk içinde titizlikle harekete geçmesi çok önemlidir.

Örneğin:

- Engelli çalışanlar için servislerde öncelik tanınmalı.

- Araçlarda hijyen ve salgını önlemek için tek kullanımlık maske, eldiven, el antiseptiği bulundurulmalı.

- Engelli bireylerde alerji, yan etki ya da farklı istenmeyen sonuçlar ortaya çıkartabilecek ürünlerin kullanılmamasına dikkat edilmeli. Kronik (süreğen) hastalığı olan çalışanlardan mutlaka bilgi alınmalı.

- İşyerine kendi aracı ile gelmek isteyenlere yakıt desteği verilmeli.

- Toplu taşıma araçları ile işe giden engelli çalışanlar için taksi, özel servis ya da kendi özel araçlarını kullanmaları desteklerle teşvik edilmeli.

- Engelli çalışanlar için işyerlerinde araç park yerleri belirlenmeli ve taleplere göre park yeri sayısı arttırılmalı.

- Kronik rahatsızlığı olan çalışanlar için hijyen ve salgından korunma prosedürleri oluşturulmalı.

- Kronik rahatsızlıkları olan bireyler için iş yeri hekimlerinden ve gerekirse kişinin kendi doktorundan tavsiyeler alınarak, iş yerinde ve evlerinde gerekli önlemlerin alınmasına yönelik için düzenlemeler yapılmalı.

- Engelli çalışanlar için erişilebilir ortamlar arttırılmalı ve sosyal mesafe kuralı içinde daha rahat hareket edebilecekleri alanlar oluşturulmalı.

- Çok katlı binalarda asansörler çok sık dezenfekte edilmeli. Engelli bireylere asansör kullanımlarında öncelik verilmeli.

- Tekerlekli sandalye kullanan çalışanlar asansöre bindiğinde sosyal mesafeye ve asansörün genişliğine uygun olarak, asansör kullanımı bir kişi ile sınırlandırılmalı.

- Asansör kabininde maske kullanımı zorunlu tutulmalı. 

- Engelli bireylerin çalışma ortamlarında ortak kullandıkları ve elle sık temas ettikleri kapı kolları, merdiven trabzanları, tuvaletler, pencere kolları, dokunmatik ekranlı araçlar, bilgisayar klavyeleri, mouse ve telefon gibi ekipmanlar sıklıkla dezenfekte edilmeli.

- Plaza gibi çok katlı binalarda gerekli güvenlik önlemleri alınarak, doğal havalandırma yapılmalı.

- Firmaların üretim ve beden işçiliği pozisyonlarında çalışanların maske kullanmaları zorunlu olmalı.

- Mavi yakalı engelli çalışanlara sağlık açısında belirli aralıklarda hava alma ve dinlenme fırsatı verilmeli. Bu uygulama verimliliklerini de arttıracaktır. 

- Engelli çalışanların sosyal mesafeye uygun olarak yemeklerini kendi masalarında yiyebilmeleri için esnek koşullar sağlanmalı ve kolaylık gösterilmeli. 

- Yemekhanede yemek yemek isteyenler için de, toplam çalışan sayısına ve sosyal mesafeye uygun olarak, esnek saat düzenlemeleri yapılmalı. 

- Yemekhane girişlerinde engelli çalışanlara öncelik verilmeli.

- Engelli çalışanların salgın nedeniyle seyahat yerine, toplantılarını online olarak yapmaları konusunda esnek koşullar sunulmalı.

- Evden çalışma uygulamasının engelliler için bir tercih değil, zorunluluk olduğu hiçbir zaman unutulmamalı.

- Engelliler için toplu taşıma araçları, servis araçları, çevre düzenlemeleri, ofis ortamı ve ofis teknolojileri erişilebilir olmadığı için, evden çalışmanın zor olduğu göz önünde bulundurulmalı.

- Evde çalışma ortamlarında da engellilerin ev kazalarına maruz kalabilecekleri unutulmamalı ve ev kazalarının önlenmesine yönelik eğitimler de göz ardı edilmemeli.

- Evde çalışma nedeniyle engelli çalışanların artan telefon, internet, elektrik vb. gibi maliyetlerine ek mali destek sağlanmalı.

- Evde çalışma ortamında işini yapmasını sağlayacak bilgisayar, yazıcı, kulaklık vb. kişiden kişiye değişecek kolaylaştırıcı destek teknolojileri işverenler tarafından temin edilmeli. *

- Engelli çalışanlar için (hibrit) gerekli önlemler alındığında, dönüşümlü olarak ofiste ve uzaktan çalışma fırsatı verilmeli.

- Çalışma saatleri, işyerindeki çalışma saatlerinden farklı olarak, daha esnek olmalı.

- Evde çalışma saatleri çalışanların verimliliklerini arttıracak şekilde esnek olmalı.

- Çalışma, mesai saatlerine göre değil, beklenen işlerin gün içinde yerine getirilmesine yönelik olmalı...

- İşe alım sürecinde engellilere, pozisyonun uygunluğuna göre esnek çalışma modeli sunulmalı. Adaya süreç içinde kendisini nelerin beklediği açık ve net olarak, en baştan anlatılmalı.

- İşe alım süreçlerinde engelli adaylara kendilerini ifade etme ve beklentilerini anlatma fırsatı verilmeli.

- İşe alım sürecinde, engeli nedeniyle iş gücüne katılamayan nitelikli ve potansiyel engelli adaylara, evde çalışma modeline yönelik fırsatlar verilmeli.

- İşyerindeki yeni normal kapsamında alınan tüm tedbir, yenilik ve kararlar işitme, görme vb. engel gruplarının anlayacağı şekilde düzenlenmeli; braille baskı, betimlemeli, işaret dili gibi alternatiflerle erişilebilir olmalı.

- Engelli çalışanlar, sahip oldukları uzmanlıkları dışında işler yapmaya zorlanmamalı ve işten çıkartılma tehdidinde bulunulmamalı. 

- Rutin çalışma düzeni bozulan engelli çalışanların, evde çalışma ortamında neler yapabilecekleri konusu karşılıklı olarak görüşülmeli ve ortak karar verilmeli.

- Engelli çalışanlar için istenilen, iş ve sorumluluklarını belirleyen iş sözleşmelerine harfiyen uyulmalı.

- Her engelli bireyin engel gruplarına göre değişen farklı ihtiyaçları ve gereksinimleri vardır. Engelli bireylerin üstleri ve yöneticileri engelli çalışanlarla bireysel olarak görüşmeli ve hangi tür ihtiyaçları olduğunu belirleyerek bu ihtiyaçları temin etmeli.

- Engelli çalışanlar; verimlilik, devamlılık ve motivasyon açısından ofis ortamında çalışırken temin edilen ekipmanların, evde çalışma ortamında da aynı olmasını istiyorlar. Buna göre gerekli ekipmanların (ergonomik sandalye, masa vb.) şirket tarafından karşılanmasını bekliyorlar.

- İş sözleşmede yer almayan yeni görev ve işler, engelli çalışanlara zorla yaptırılmamalı.

- Uzaktan çalışma modeli ile (banka, çağrı merkezi vb. gibi sektörlerde) var olan pozisyonunu kaybeden engelli çalışanların, evde çalışma sürecinde yapılan geçici görevlendirmelerin kalıcı olması dayatılmamalı ve mutlaka esnek çoklu seçenekler sunulmalı. BU noktada, çalışanın motivasyonunu düşürmeyecek yaklaşım sergilenmesi ve ortak karar alınması çok önemli.

- Evde çalışmanın engellilerin sosyal yaşama katılmasında en büyük engel olması sebebi ile, evde çalışma süresince düzenli psikolojik destek hizmetleri sunulmalı.

- Evde çalışma sürecinde engelli çalışanların stresle başa çıkmalarına ve motivasyonlarını korumalarına yönelik eğitim ve özel programlar tasarlanmalı.

- Evde çalışan engelliler ile ofiste çalışanlar arasında iletişim, entegrasyon ve kolektif düzen çok iyi oluşturulmalı.

- Engelli çalışanların firma misyonu, vizyonu ve ruhunun bir parçası olduğu hissini ve gücünü arttırmak için, işyerleri sosyalleşme alanlarına dönüştürülmeli.

- Engelli çalışanların psikolojik ve sosyal refahını ve iş-yaşam dengesini desteklemeye yönelik uygulamalar geliştirilmeli.

ENGELLİLER İÇİN EVDE ÇALIŞMA MODELİ

“Evden” çalışıyor olmak, çalışanın kişisel ve yakınları ile beraber deneyimlediği, yeni ve alışmak için bir süre gerektiren bir durumdur; anlayış geliştirebilirsiniz.

“Evden” çalışma, üretirken sosyalleşmenin azalmasından dolayı daha zor katlanabilecek hale dönüşür; duyarlı olabilirsiniz.

“Evden” çalışan herkes bu sıkıntılı duruma aynı derecede katlanamaz, destek ihtiyacı olabilir; destekleyici olabilirsiniz.

“Evden” telefon ve mail ortamında cevapların gecikmesi, çalışmıyor olduklarını göstermeyebilir; daha fazla güvenebilirsiniz

“Evden” çalışan yaşadığı özel durum nedeniyle mental olarak zor bir dönemde olduğundan, normal çalışma performansından düşük veya farklı performans serileyebilir.

Uzaktan iletişimde bireyler daha fazla kişisel yargılara mahkûm olabilir ve yanlış anlaşılmalar gözlemlenebilir; iletişim ve geribildirim sıklığını arttırabilirsiniz.

Çalışanlar iş yaparken diğerleri tarafından fark edilmezlerse, kendilerini tamamlanmış hissetmezler, fark edip geri bildirim verebilirsiniz.

Çalışan bireylerin işlerine gösterdikleri özen, motive olma şekli, değişime uyum vb. yetkinlikler özel dönemlerde de değişmez.

Çalışan ister evden, ister ofisten, isterse karma yöntemle çalışsın anlamlı ve değerli çalışmak ister. Çalışırken “kişileşmiş çalışan” olarak fark edilmeyi, değerinin yöneticisince görülmesini ve yaptıklarının adil olarak ölçülmesini bekler; yeni anlam alanları belirleyebilirsiniz.

İnsan sevilmek, beğenilmek, onay görmek ister; onaylayarak farkındalıklarına ve varoluşlarına katkı sağlayabilirsiniz.

Unutmayın! İster evde, isterse tam zamanlı ofiste çalışmak şeklinde olsun, çalışmak üreterek anlamlı bir değerin parçası olmak iyidir, büyütür, arındırır, iyileştirir.

Yasayla veya sivil insiyatif ile, önümüzdeki bir yıl içinde engellilerin işten çıkarılmamaları için yeni düzenlemeler yapılmalı.

Gelecek iki yıl içinde engellileri işten çıkarmama sözü veren veya yeni engelli istihdamı yapan şirketlere çeşitli teşvikler verilmeli, özendirilmeli.

Engelli bireylerin en önemli beklentilerinden birisi de iş ile beraber sosyalleşmek... İşyerinden, daha az zamanlı da, olsa isteğe göre tam tedbirli çalışmaları teşvik edilmeli.

Salgın nedeniyle yeni normalde, engelli bireylere yönelik kapsayıcı özel sağlık sigortası yapılmalı.

Teknopark gibi çalışma alanlarında kart basma zorunluluğundan, engelliler muaf tutulmalı.

Toplu taşıma araçları kullanmak zorunda olan engelliler için, duraklarda öncelikli binebilmelerine yönelik kolaylık gösterilmeli; otobüs şoförleri bu uygulamayı dikkatle yürütmeli.

Engelli çalışanlar kendilerini güvende hissedene kadar evden çalışmalı ve bu konuda gerekli kolaylıklar sağlanmalı.

Ofislerdeki çalışma ortamları mesai bitimlerinde hızla dezenfekte edilmeli; mümkünse süreğen ve riskli gruplar için sosyal mesafe ve sosyal izolasyon kuralları titizlikle uygulanmalı.

İşyerlerinde maske ve eldivenler çöp kutularına atılırken mutlaka poşetlenmeli.

İşyerinde rüzgar ile maskenin çöp kutusundan uçabileceği unutulmamalıdır: Uçan maskelerin görme engelli çalışanın baston ucuna ya da koltuk değneği, yürüteç veya kanedyen uçlarına takılarak kaymalarına sebep oluşabileceği ya da onu almak için bireyin dokunmak zorunda kalarak çok ciddi risk oluşturabileceğini unutmayın!

Engelli çalışanların da firma içindeki sosyalleşme uygulamalarına dahil edilmeleri için mutlaka öneri ve görüşlerini almayı unutmayın!

Sosyal izolasyon içinde yaşayan engellilerin salgın nedeni ile daha fazla izole olmasının getirdiği stres nedeniyle yönetici, ekip lideri ve çalışma arkadaşları iletişim dillerine dikkat etmelidirler.  

Kronik ve süreğen hastalık grubundaki çalışanlar salgın boyunca ofise dönmeleri için asla zorlanmamalı.

Çalışma ortamlarında zemin gibi yüzeyler sık sık temizlenmeleri sebebi ile kaygan olacağından, engelli çalışanların kaygan zeminde düşüp yaralanmamaları için özel önlemler alınmalı.

Yeni normalde engelli çalışanların istihdamda verimlilik ve devamlılığı için kolektif bilinç oluşturmayı unutmayın. Bu süreci hep birlikte el ele başarı ile aşabiliriz.

Gerekli tüm önlemleri almak yerine salgını bahane ederek engelli çalışanları işten çıkarmanın bir ayrımcılık suçu olduğunu unutmayın. Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi ve Engelliler Kanunu’ndaki tüm maddeler, salgından önce olduğu gibi salgında ve sonrasındaki yeni normalde de geçerlidir.

BM Engelli Hakları Özel Raportörü Catalina Devandas, engelli insanların “hayatta kalmalarının bir öncelik olduğunu ve güvence altına alınmayı hak ettiklerini” açıkladı. Devletlerin “kriz sürecinde engelli bireylerin ihmal edilmemesi ve ikinci plana atılmaması gerektiğinin” de önemini ve aciliyetini vurguladı.

Ülkemizde olduğu gibi tüm Dünya ülkelerini zor duruma düşüren Covid-19 mücadelesinde engellilerin ve ailelerinin de çok olumsuz etkilendiklerini ve mağdur olduklarını unutmayalım!

Salgın gibi olağanüstü durumlarda devletler ve politikaları bu problemi çözmek için çoğu zaman istemeden yetersiz kalabiliyorlar.

Şikayet etmek yerine hepimiz el birliği ile sorumluluk alarak çabalamalıyız.

Yetkililerin neler yapabilecekleri konusunda yapıcı, bilgilendirici iletişim dili ve kolektif bilinç ile bu sorunu birlikte çözebileceğimizi unutmayın.

Engellilerin neler yaşadıklarının ve hangi zorluklarla karşı karşıya kaldıklarının daha iyi anlaşılabilmesi için engelli farkındalığı ve empati unutulmamalıdır.

Şu anda hangi konumda hangi ülkede hangi evde olursak olalım hepimiz sosyal mesafe ve sosyal izolasyon için evdeyiz. Ancak engellilerin yıllardır evlerde izole yaşamak zorunda kaldıklarını unutmayın!

Engelliler,

- İşe gidemiyorlar...

- Toplu taşıma araçlarını kullanamıyorlar...

- Kendi otomobillerini kullanamıyorlar...

- Eğitim için okula gidemiyorlar...

- Sosyal alanlara (park, AVM, müze, eğlence alanları, sinema, lokanta, sergi alanları, konserler vb.) gidemiyorlar...

- En çok sevdikleri tokalaşmak, sarılmak bunların hiçbirini yapamıyorlar...

Daha saymakla bitirmeyeceğimiz onca şeyi yapamadığınız için sizler nasıl hissediyorsunuz?

Ayrımcılığa uğramış dışlanmış gibi mi?

Yaşaması, kabullenmesi çok zor bir durum değil mi?

Peki şimdi gerçek olan bugünleri yaşarken engellileri ve ailelerini düşünerek empati yapmak...

Empati yapmak bile insanı acıtıyor değil mi?

İşte engelliler ve aileleri bu acıyı en şiddetli bir biçimde hissederek yıllardır izole yaşamaya devam ediyorlar.

Umarız yeni normalde bir daha engellilere karşı ayrımcılık ve önyargılı davranışlar sergilemeyiz. Ayrımcılığın olmadığı bir dünyayı kapsayıcı bir dille birlikte inşa edebiliriz.

Son söz Albert Einstein’ dan:

“Dünya, ona zarar verenler yüzünden değil, buna hiçbir şey yapmadan bakanlar yüzünden tehlikeli bir yerdir.”

Hazırlayan: Mehmet Kızıltaş

Engelsizkariyer.com Kurucusu, Sosyal Girişimci, Engelli İstihdam Uzmanı, Engellilerle İletişim kitabı ve 360 Derece Sosyal Liderlik kitabı yazarı.

* İŞKUR kolaylaştırıcı destek teknolojileri ile engelli adayların istihdamını arttırarak verimlilik ve devamlılık sağlanması için düzenlenecek projelere destek veriyor. (İskur.gov.tr)

© COPYRIGHT 2020 ENGELSİZ KARİYER, All Rights Reserved. Engelsizkariyer.com'daki özel haber ve yazıları kaynak göstermeden izinsiz kullananlar hakkında yasal işlem yapılmaktadır...