Bu yazıyı okumadan önce sizlere sormak istiyorum. Yanınızda Acil Durum İletişim Kartı Var mı?

Bu soruyu İTÜ İSG Günleri kapsamında salonda bulunan yaklaşık 700 kişiye sordum. Sizce cevap alınabilen  kişi sayısı kaçtı?

Gerçeği söylemek gerekirse aldığım sonuç tam bir hayal kırıklığıydı. Salonda ben ve benimle birlikte gelen toplam 3 kişi dışında yoktu. Oysa o salonda beni dinleyenlerin hepsi ülkemizin en önemli kurumlarında İSG’den sorumlu, ya da bu alanda çalışan kişilerdi. Şimdi İSG konusunun nerede olduğunu özellikle İSG çalışanlarının hangi durumda olduğunu düşünebiliyor musunuz? Hal böyleyken engelli çalışanların durumu ise tam bir belirsizlik içindedir.

Bir fabrika, 2013 yılından başlayarak 2016 yılına kadar, İSG kapsamındaki eksikliklerini gidermek için titizlikle  çaba gösterir. İSG literatürü içindeki tüm ekipman, personel ve fiziki koşullarını gözden geçirerek gerekli eksiklikler ve düzenlemeleri adım adım yerine getirir. Her şeyi en ince ayrıntısına kadar düşündükleri ve İSG konusunda kendi sektörleri içinde de en iyi olduklarını uzmanlar kendilerine söylerler. Her şey muntazam ve kuralına uygun giderken, bir tatbikat sonrası her şey değişir.  

Fabrikada düzenli çalışanlar, İSG uzmanları, işyeri hekimleri, ilk yardım ekipleri ve acil durum senaryolarında görev alan herkes yangın tatbikatına katılır. Tatbikat, yangın riski olmadığı düşünülen toplantı ve seminer salonlarında yapılır. Her tarafı birden sis kaplar ve yangın alarmı çalmaya başlar. Çalan alarmla birlikte, kişisel acil çıkış eylem planı prosedürü herkes tarafından yerine getirilir. Toplanma yerine ulaşanlar yanlarındaki kişileri kontrol ederler ve içeride kalan kimsenin olmadığını söyleyerek, bir oh çekerler. Tatbikat da olsa can kaybı olmadığı için sevinçlidirler. Aradan saniyeler geçer ve 1 kişinin eksik olduğu fark edilir. Kim olduğu sorulduğunda, temizlikçi bayanın olmadığı görülür. Koşuşturma anında kimse temizlikçi kadını kimse fark etmediğini söylese de, gerçek ortaya çıkar. Temizlik yapan kişi işitme engellidir ve alarmı duymamıştır. Kişisel acil çıkış eylem planı yapılmadığı ve o engelli kişiden sorumlu birisi de tayin edilmediği için, yangın anında içeride kalmıştır.

Şimdi size sormak istiyorum. Bir zincirin sağlamlığı sizce ne kadardır?

Cevap: En zayıf halka kadardır.

O gün fark edildi ki; her ne kadar engelliler ofis gibi riskin en en az olduğu ortamlarda çalıştırılsalar dahi, İSG kapsamında bir iş yerindeki en zayıf halkayı engelli çalışanlar oluşturmaktadır. Kimsenin düşünmediği ve ne yapacağını dahi bilmediği engelli çalışanlar için de önce iş sağlığı ve güvenliği gelir.

Yukarıdaki hikaye Engelsizkariyer.com’un Türkiye’ye ilk kez kazandırdığı İşveren ve Çalışanlara Engelli Çalışan İş Sağlığı ve Güvenliği Farkındalık Eğitimleri sırasında ortaya çıktı.

Yukarıda yaşanan olay “İşveren Ve Çalışanlara Engelli Çalışan İş Sağlığı ve Güvenliği Farkındalık Eğitimi“ alınmadığı sürece her an her işyerinde diğer engelli çalışanların başına gelmektedir ve gelebilir. Yangın tatbikatından sonra firma tüm İSG prosedürlerini her engelli çalışanına göre yeniden düzenledi,  eksikliklerini hızla giderdi ve gerekli tüm düzenlemelerini yerine getirdi. Uzun soluklu eğitimlerle, engellilerin güvenle baktığı firma olarak yerini almayı başardı. Özellikle kaos anında engelli olmayan bireylerin dahi bocaladığı bir ortamda, engelli çalışanların (görme, işitme, ortopedik vb. gibi) neler yaşayabileceğini, çalıştıkları fiziki koşullara ve kendilerinden sorumlu olan ya da olacak kişilerin o anlarda  nasıl davranacağına bağlıdır.

Kanunlarda sadece engellilere özel bir İSG kapsamında kanun bulunmamaktadır. Ancak, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda engelli bireyler için de özel hükümler yer almaktadır. Buna göre işverenlerin, engelli ve engeli olmayan tüm çalışanların, çalıştıkları işyerlerinde güvenliğini sağlamaları, risk değerlendirmesi yapılması ve yaptırması zorunludur.

Risk değerlendirmesi de 6331 kanununda,

ç) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu hususlarını dikkate alır.

olarak yer alır.

Türkiye’de İSG kapsamında çalışan uzmanlarla yaptığımız görüşmelerde ortaya çıkan tablo ne yazık ki içler acısı bir durumla karşı karşıya gelmemizi sağladı:

İSG uzmanları, iş yeri hekimleri, OSGB, ilk yardım ekipleri gibi sürecin içinde olanların hiçbirisi engelli çalışanlar için İSG kapsamında ne önceden bu konuda eğitim almıştı, ne de bu alanda gerekli bilgiye sahipti.

Meslek hastalıkları, iş kazaları her gün aramıza yeni engelli adaylarının katılmasına neden oluyor. Oysa uzmanlara göre meslek hastalıklarının %100’ü, iş kazalarının da %98’i önlenebilir.

Engelli Çalışanlar da Risk Grubunda

Risk, tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir.

Engelli çalışanımız olmadığına göre riskimiz de yok demeyin; çünkü işletmenize engelli bir konuğunuz geldiğinde o yok dediğiniz risk çok önemli ve büyük bir zayıf halka oluşturur. Umulmadık bir anda yaşanabilecek olaylar, can ve mal kaybı ile sizi ve işletmenizi çaresiz bırakabilir. Farklı engel grubuna ve  farklı engel oranına sahip engelli çalışan/engelli ziyaretçiler için bulundukları işyeri ve çevre, her engelli birey için farklı olmak üzere, zararlı sonuçlar doğurabilir.

Engelli çalışanların karşılaşabileceği riskler; fark edilebilir, azaltılabilir, korunabilir, öğrenilebilir, analiz edilebilir, yönetilip kontrol de edilebilir. Peki neden bunu her engelli adayın engel grubu ve oranına göre ve çalıştığı mekana ve fiziki koşullarına göre yapmıyoruz? Yapmıyoruz çünkü ne yapacağımızı bilmiyoruz.

Engelli çalışanlar için tehlikeli durumlara örnekler:

Engelli çalışan İSG kültürünün önemsenmemesi (yetersiz ve yanlış olması),

Emniyetsiz çalışma ortamları,

Engelli çalışanların engel grubu ve oranına göre risk değerlendirmesinin güncellenmemesi / yapılmaması.

Yukarıda yer alan tehlikeli durumlar o kadar çok ki daha fazla detaya eğitimlerimizde yer veriyoruz.

Bir riski ortadan kaldırmanın ya da en aza indirgemenin engelli çalışanlar için yolu tüm engelliler için standart tek tip değil her engelli için ayrı ayrı (engel gruplarına ve bireye özel) hazırlanmasıdır.

Engelli Çalışan İş Sağlığı ve Güvenliği Farkındalığı

İşveren ve çalışanlarda, ülkemizde henüz gelişmeyen engelli çalışan iş sağlığı ve güvenliğinin önemine dikkat çekmek ve temel İSG prensipleri içinde algı, empati ve farkındalıkla geliştirilmesine ciddi anlamda ihtiyaç duyulmaktadır. Engelliler için de önce sağlık yaklaşımı ile, İSG prensipleri çerçevesinde tüm önlem ve düzenlemelerin tüm işyerlerinde yapılması gerekir. Engellilerin iş ve sosyal yaşamda 4B (İşveren, engelli, aile ve toplum) yaklaşımı ile bütüncül ihtiyaç ve gereksinimlerine göre özel çalışmalar yaparak iş’te ve sosyal yaşamda verimlilik ve devamlılıklarının sağlanması olmazsa olmaz bir prensiptir.

Engelsizkariyer.com Akademi’nin 4 yıllık engellilerle iletişim uzmanı, İSG uzmanları ve yabancı danışmanları ile sürdürdüğü titiz çalışma sonucu geliştirdiği İşveren ve Çalışanlara Engelli İş Sağlığı ve Güvenliği Farkındalık eğitimleri engelsiz İSG farkındalık bilinci ile katılımcılara aktarılmakta, katılanların çevreleriyle  edinimlerini paylaşmalarını sağlamakta ve bu alanda kalıcı değer yaratmaktatır.

Uygulamalı ve interaktif eğitim programı çerçevesinde gelişitirilen eğitim içeriğinde, Engellilik ve Engelli Kavramı, Engelliliğe Güvenle Bakan, Engellilerin Güvenle Baktığı Firma Yaklaşımı, Engelli Çalışanlar Gözünden Risk Değerlendirmesi, Engelsiz İSG Kültürü, Engelsiz İSG Kapsamında K.A.Ç. Planlaması, Engellilere İlk Yardım ve Acil Sağlık Hizmetleri, Acil Durumda Engelli Grupları İle Özel İletişim Becerileri, Engelli Antropometrisi, Engelliler İçin İş Hijyeni, Engelli Çalışanlar için Risk Değerlendirmesi, Engellilik Hakkında Kendimizi Sınama, Engelsiz İSG Metaforu, Engelsiz İSG’de Altın Kurallar, Engellilerin Beklentileri, Acil Durumda Engelli Bireye Müdahale ve Tahliye Canlandırması & Uygulama Atölyesi gibi Engelsiz İSG literatürüne yenilik getiren konular yer almaktadır.

Engelliyi İşe Almamak Riski Ortadan Kaldırmaz!

İSG kapsamında engelli çalışanların karşı karşıya geldiği en belirgin durum Ayrımcılıktır. İş dünyasında riskleri ortadan kaldırmak için önyargı ile engellileri işe almamak ya da işten çıkartmak bir ayrımcılık suçudur.

Yetersiz ve yanlış bilgilerin ortadan kaldırılması, her bireyin engellilerle eşit, önyargısız ve ayrımcılık yapılmadan birlikte mutlu bir iş ve sosyal yaşama dahil edilmesi gerekir. Bunun için engellilerle yan yana çalışanların, yöneticilerin, kararlarda etkin olan işyeri hekimlerinin, İSG uzmanların mutlaka eğitim almaları gerekir. Bu sayede risklerin azaltılması/ortadan kaldırılması sureti ile ayrımcılık yapılmadan engellilerin güvenle baktığı firmalar arasında yer alabilmek mümkündür.

Engelsiz İSG farkındalığı ile işveren ve engellilerle birlikte çalışanların, Engelliliğe Güvenle Bakan, Engelli Çalışanların da Güvenle Baktığı Firma bilincini ülkemizde yaygınlaştırarak kazandırmak gerekmektedir. Eğitimlerle, engelsiz İSG kültürünün yaygınlaşmasını sağlayarak farkındalıkla, işveren ve çalışan önyargısı/ayrımcılığını ortadan kaldıran iş dünyasında yetersiz ve yanlış davranış içinde olanları fark edenlerin uyardığı ya da aldıkları eğitimle bilinçlendirdikleri görülmektedir. Engellilerin bu sayede iş dünyasında birey olarak kabul görülmesi, güven duygusu, önemsenme, aidiyet, özgüven, verimlilik, devamlılık gibi önemli toplumsallaşma boyutundaki faaliyetlere temel oluşturacak bir altyapı ve kapasite kazandırılmaktadır.

Engelli çalışanların iş sağlığı ve güvenliği kapsamında şu soruları da düşünelim.

Acil Durumlar engelli ya da fiziksel yeti kaybına uğrayan bir çalışanı nasıl en güvenli bir biçimde tahliye edebilirsiniz?

Hiç tahliye sandalyesi kullandınız mı? Ya da eğitimlerine katıldınız mı?

Wprice Pritchett ne demiş? Hiçbir kurum, çalışanları iyileşmezse iyileşemez!

Bir kurumun engelli olmayan çalışanları; engelli ve dezavantajlı gruplar için gerekli düzenlemeleri yapmadıkları sürece hem kendileri hem de işyerleri için iyileşme olmaz. Bu durum herkesi birinci dereceden ilgilendiren ve sorumlu hale getiren çok önemli bir yaşam biçimi düzenlemesidir.

Eğer değişmek, gelişmek ve işimizi her alanda doğru eksiksiz yapmak istiyorsak Engelsizkariyer.com’dan “Engellilerle Doğru İletişim Kurma Metotları” eğitimi ile öğrenmeliyiz! Elma Yayınevi’nden çıkan Engellilerle 360 Derece İletişim kitabını okumalıyız!

ENGELSİZ İSG’nin Sağlayacağı Kazanımlar;

Engelliler için çalışma sahalarındaki risklerin en aza indirilmesi,

Çalışanların eğitimi, bilinçlendirilmesi ve engelli çalışan İSG kültürünün çalışanlarda içselleştirilmesi,

·         Yasal ve diğer gereklerin sistemli takibi,

·         İSG kapsamında engelli ayrımcılığının önlenmesi,

·         Engelli çalışan yaşam kalitesinin olumsuz etkilenmemesi,

·         Engelli çalışan aidiyet duygusunun gelişmesi,

·         Engelli çalışan iş performansının arttırılması,

·         Verimlilik ve devamlılığın artması.

Kaynak: Engelsizkariyer.com

Hazırlayan: Mehmet Kızıltaş Engelsizkariyer.com Kurucusu, Engellilerle İletişim Uzmanı

Firmanızda İşveren ve Çalışanlara Engelli Çalışan İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi düzenlemek ve daha fazla bilgi için: info@engelsizkariyer.com | 0 212 505 5 605