Engellilerin Yeteneklerini Keşfetmek Ve Mesleki Rehabilitasyonun Önemi
Engelli bireylerin ilgi yetenek ve yeterliliklerinin tespiti için özel ve mesleki eğitim almaları, uygun bir işe yönlendirilmeleri ve istihdam sorununun çözümü noktasında birinci adım olabilir. Engelliler daha küçük yaşlardayken eğitim almaya başlamalılar. Çünkü özel eğitime ihtiyaç duyan çocukların Türk Milli Eğitim sistemini düzenleyen genel esaslar doğrultusunda eğitimleri iş ve meslek sahibi olmaları, çevreye, topluma uyum sağlamaları ile ilgili esaslar, kanun ve yönetmeliklerle belirtilmiştir.
Milli Eğitim Temel Kanunu
· Her bireyin eğitim görme hakkı vardır.
· İlköğretim mecburidir ve her Türk vatandaşının hakkıdır.
· Zorunlu İlköğretim çağında oldukları halde zihnen, bedenen, ruhen ve sosyal bakımdan engelli olan çocukların da özel eğitim ve öğretim görmeleri sağlanır.
Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği 18.01.2000 tarihinde çıkmıştır. Bu yönetmeliğin amacı; özel eğitime ihtiyaç duyan bireylerin, Türk Milli Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkeleri doğrultusunda, genel ve mesleki eğitim görme haklarını kullanabilmelerini sağlamaya yönelik esasları düzenlemektir.
Madde 26-Özel eğitim gerektiren bireyler ilköğretimlerini, özel eğitim veya diğer ilköğretim okullarında sürdürürler. Özel eğitim ilköğretim okullarına devam eden öğrencilerin gelişimleri izlenip, eğitim performansları dikkate alınarak, programın amaç, içerik, öğretim süreçleri ve değerlendirme boyutlarında uyarlamalar yapılarak, kaynaştırma uygulamalarına öncelik verilir. Özel eğitim ilköğretim okullarında sınıf mevcudu en fazla 10 öğrenciden oluşur.
Madde28-Özel eğitim gerektiren bireylerin, orta öğretimlerini özel okullarında veya diğer genel, mesleki ve teknik orta öğretim okullarında, kaynaştırma yoluyla sürdürmeleri esastır.
Madde 29-Özel eğitim gerektiren öğrencilerden, yüksek öğretime yönlendirme kararı alınanların ilgileri, istekleri, yetenekleri, yeterlilikleri ve istihdam olanaklarından faydalanabilmeleri için sınavlarda ve değerlendirmede gerekli özel eğitim önlemleri alınır. Yüksek öğretim kurumları ile iş birliği yapılarak yerleştirmelerinde, kredi ve burs almalarında öncelik tanınır.
Madde 30- Özel eğitim gerektiren bireylerin temel yaşam becerilerini geliştirmek, öğrenme gereksinimlerini karşılamak, onları işe ve mesleğe hazırlamak amacıyla, farklı konu ve sürelerde, çevrenin olanakları ve gereksinimleri doğrultusunda yaygın eğitim programları düzenlenir. Bu programlar özel eğitim gerektiren bireylerin aileleri ve yakın çevreleri için, bireyin gelişim sürecinde aktif rol almaları ve onlarla birlikte yaşam becerilerini geliştirmelerini sağlayacak biçimde hazırlanır.
Özel eğitim gerektiren bireyleri iş hayatına hazırlayıcı iş ve mesleki yaygın eğitim programları; bu bireylerin bireysel gelişim özellikleri ve yeterlilikleri doğrultusunda yörenin, iş gücü piyasasının mevcut ve gelecekteki ihtiyaçları dikkate alınarak planlanır; uygulama ağırlıklı ve bireyin o işi veya mesleği amaçlanan yeterlilikte yapmasını sağlayacak şekilde uygulanır.
Mesleki Rehabilitasyonun Engellinin iş yaşamına adapte olmasındaki önemi...
Engelli bir çocuğun doğumuyla veya sonradan engelin meydana gelmesiyle aile ve engelli birey tıbbi, ruhsal, sosyal ve hatta gelirin kaybı nedeniyle ekonomik boyutlarıyla rehabilitasyon sürecine girer. Bunun yanı sıra engelli bireyin ve çevresinin durumu kabullenmesi, durumuna uyum sağlanması, eğitim imkanlarından yararlandırılması, ekonomik boyutlarıyla durumuna uygun iş uyumunun ve hizmet verilmesi gerekmektedir. Bu aşamada rehabilitasyon programlarının içine mesleki eğitim ve istihdam kavramları girer.
Mesleki rehabilitasyon engelli kişinin kendi kendilerine yeterli olabilmeleri; yararlı iş yapabilmeleri ve parasal yardıma daha az ihtiyaç duyabilecek düzeyde eğitilmeleridir. (Özürülüler Şura raporu 1999,s21)
Mesleki rehabilitasyon terimi, mesleki rehberlik, mesleki eğitim, işe yerleştirme ve daha sonrasında da gerekli olduğu durumlarda takibini içeren koordineli bir rehabilitasyon süreci kapsar.
Engelli bireylerin mesleki eğitimde bulunması, Ailelerine olan bağımlılık oranını azaltır, uygun eğitim ile meslek sahibi yapılmaları ile birlikte üretici bireyler olmaları sağlanır, sürekli gelir sahibi olabilmeleri ile birlikte hayata bağlılıkları artar.
Bu yazımda engelliler için özel eğitim ve mesleki rehabilitasyonun, mesleki eğitimin önemine değinmek bununla ilgili kanun maddelerini gözden geçirerek istihdam konusunda ilk ve en önemli basamağı anlatmak istedim.
