Kariyer yolculuğunuzda sağlam bir adım atmak için işe önce kendinizi tanıyarak başlayın. Engelli adaylara özel olarak hazırlanan bu içsel hazırlık rehberi, iş görüşmelerine daha etkili ve başarılı bir şekilde hazırlanmanıza yardımcı olacaktır.

Herhangi bir iş görüşmesine katılmadan önce kendinizi çok iyi tanıyor olmanız, başarılı bir görüşmenin en temel adımıdır. Kendini tanıyan bir birey, hem profesyonel niteliklerini hem de kişisel özelliklerini işverene daha etkili bir şekilde aktarabilir.

Engelli bireyler açısından, bu kendini tanıma süreci yalnızca mesleki deneyimlerinizi değil, aynı zamanda hangi koşullarda daha verimli çalıştığınızı, hangi destekleyici teknolojilere ihtiyaç duyduğunuzu ve iş ortamında nasıl bir erişilebilirlik düzeyine ihtiyaç duyduğunuzu da içermelidir.

Unutmayın: Deneyimlerinizi, becerilerinizi ya da ihtiyaç duyduğunuz destekleri küçümsemeyin. Tüm bunlar, sizi siz yapan ve başarıya götüren önemli unsurlardır.

Kendinize Şu Soruları Sorarak Hazırlık Yapın:

• Amaç ve hedeflerim neler?
  (Bu iş, kişisel ve mesleki/teknik gelişimim için ne anlam ifade ediyor?)
• Niteliklerim neler?
  (Hangi alanlarda güçlüyüm? Hangi teknik ya da sosyal/iletişim becerilerine sahibim?)
• Bu firma için yararlı olabilecek güçlü özelliklerim neler?
  (Ekip çalışması, çözüm odaklılık, çeşitliliğe değer katma gibi katkılarım neler olabilir?)
• Pozisyona uygun tecrübem var mı?
  (Daha önce çalıştığınız ya da dahil olduğunuz gönüllülük/STK ve sosyal projeler, staj, freelance/dönemsel işler de yer aldıysanız bu kapsamda değerlidir.)
• Bu iş için güçlü ve gelişime açık yönlerim hangileri?
  (Gelişmeye açık yönlerinizi/alanları dürüst ve yapıcı bir şekilde ifade edin.)

Ayrıca, erişilebilirlik ihtiyacınızı nasıl ifade edebileceğinizi de önceden düşünün:

• Erişilebilirlik ve makul uyumlaştırma bağlamında neye ihtiyacınız olduğunuzu mutlaka belirtin. Size özel makul uyumlaştırma düzenlemesinin yeteneğinizi geliştirme ve performansınızı nasıl etkileyeceğini paylaşmayı unutmayın! (Örneğin; çalışma şekli, çalışma saatleri, bilgisayar, klavye, fare (mouse), masa, sandalye, işaret dili bilen çalışan ya da tercüman desteği, kullanacağınız uygulamaların dijital erişilebilirliği, betimleme, büyük ekran monitör, ekran okuyucu programı, ofis içindeki düzenlemeler, servis araçlarının erişilebilirliği, yemek, çalışma ortamında fiziki düzenlemeler (erişilebilir WC, rampa, kapı genişliği, çalışma masaları arasındaki genişlik vb. gibi.)
• Firmada erişilebilirlik ve makul uyumlaştırma konusundaki kapsayıcı kültür ve yaklaşımlarına göre karar vermeniz önemli. Her şeyi açık ve net olarak baştan konuşmanızı ve bunu uygun bir dil ile yapmanız çok önemli. Bu hem İSG kapsamında hem de yeteneklerinizin katma değer dönüşmesi verimlilik ve performans değerlendirmesi, yükselme ve kariyeriniz için önemli.

Hazırlıklı Olmak İçin Atılacak Adımlar:

Bu sorulara içten ve tatmin edici cevaplar verdikten sonra, profesyonel geçmişinizi netleştirmeniz önemlidir. Şu noktaları gözden geçirin:

• İş deneyimlerinizin kronolojik sıralaması
• İş değişikliği tarihleri ve nedenleri
• Üstlendiğiniz sorumluluklar ve başarılar
• Eğitim bilgileriniz (üniversite mezuniyet tarihi, bölümünüz, derece vb.)

Dikkat: Mülakat sırasında örneğin bir işten ayrılma tarihinizi ya da mezuniyet derecenizi hatırlayamamak, aday üzerinde olumsuz bir izlenim bırakabilir. Bu nedenle bu bilgileri önceden gözden geçirmeniz faydalı olacaktır. İstikrarlı, gönüllülük projelerinde aktif rol alan, gelişime açık ve sosyal becerilere sahip olmak teknik beceriler kadar çok önemli olduğunu unutmayın. Özgeçmişinizde yada mülakat sırasında bu yönlerinizi öne çıkartmanız size çok büyük bir avantaj sağlayacağını unutmayın!

Son Not:

Engelli bireyler olarak iş hayatında karşılaştığınız engeller/zorluklar sizi tanımlamaz. Sizi tanımlayan şey; o zorluklara karşı geliştirdiğiniz çözüm odaklı becerileriniz , dayanıklılık, üretkenlik ve profesyonellik düzeyinizdir. Kendinizi tanımak, bu değerleri görünür kılmanın ilk adımıdır.

Firmayı Tanıyın: Erişilebilirlik ve Uyum Açısından Değerlendirin

Kendinizi iyi tanıdıktan sonra, görüşmeye gideceğiniz firma hakkında hazırlık yapmanız hem sizin açınızdan bilinçli bir tercih yapma olanağı sağlar hem de işverende (ilgili, meraklı ve öğrenmeye açık vb. şeklinde) olumlu bir izlenim bırakmanıza yardımcı olur.

Engelli bireyler için bu süreç, yalnızca işin içeriğini öğrenmekle sınırlı değildir; aynı zamanda şirketin erişilebilirlik düzeyi, kapsayıcılık politikaları ve engelli çalışanlara sunduğu kolaylaştırıcı destekler hakkında fikir sahibi olmak da son derece önemlidir.

Aşağıdaki konulara dikkat edin:

• Başvurduğunuz pozisyonun görev tanımı, sizden beklenen yetenek/teknik beceri ve sorumluluklar hakkında net bilgi edinin.
• Şirketin engelli çalışan politikaları, erişilebilirlik uygulamaları ve çalışma ortamı hakkında bilgi araştırın.
• Firmanın geçmişi, sektör itibarı, ürün/hizmetleri, büyüklüğü ve vizyonu hakkında fikir sahibi olun.
• Firmanın web sitesi, sosyal medya hesapları, sürdürülebilirlik raporları, çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık başlığında yayınladıkları taahhütler veya varsa yıllık raporları gibi kaynakları inceleyin.
• Erişilebilirlik açısından şüphede kaldığınız noktaları önceden firmaya iletebilirsiniz: Görüşme alanı engelli bireyler için erişilebilir mi? Destek teknolojiler sağlanıyor mu?

Bu hazırlıklar, mülakat sırasında sadece işi değil, iş yerinin sizin için ne kadar uygun olduğunu da değerlendirmenizi sağlar.

İş Görüşmesine Gitmeden Önce: Pratik ve Stratejik Hazırlık

• Mülakatı yapacak kişinin adını ve unvanını öğrenin. Bu, kendinizi daha rahat hissetmenize yardımcı olur.
• Ulaşım ve erişilebilirlik detaylarını netleştirin. Görüşmenin yapılacağı bina/kat merdivenli mi, asansör var mı, toplu taşıma uygun mu? Gerekirse bu konuda bilgi talep edin.
• Eğer görüşme çevrim içi (online) olacaksa, kullanılan platformun erişilebilir olup olmadığını kontrol edin ve gerekiyorsa farklı bir yöntem talep edin (örneğin yazılı destek, altyazı, işaret dili tercümanı).
• Uzaktan çevrim içi iş görüşmesi öncesinde, görüşme akışını aksatabilecek teknik sorunları önlemek için internet bağlantınızı, kameranızı, mikrofonunuzu ve kullanmayı planladığınız tüm yardımcı teknolojileri önceden test edin. Mülakatınızı baştan riske etmeyin!
• Çevrimiçi görüşmede sırasında beden diliniz, ekrandan bile olsa çok şey anlatır. Dik oturun, gülümseyin ve uygun durumlarda el hareketleriyle rol için güven ve coşkunuzu yansıtın.
• Aynı odada olmasanız bile çevrim içi görüşmelerde göz teması kurmak çok önemlidir. Kameranızı göz hizasına yerleştirin ve ekrana değil, kameraya bakın; böylece görüşmeciyle doğrudan etkileşim kurduğunuz hissini yaratın.
• Görünümünüze özen gösterin. Temiz, sade ve kendinizi iyi hissettiren kıyafetler tercih edin.
• Kendinizi iyi hissetmek için ağır kokulu parfüm veya deodorant kullanmayın!
• Mülakatta kendinizi iyi hissetmeniz için duş alarak ter, ağız kokusuna karşı özenli olun!
• Görüşme öncesi sigara içmeyin!
• Firma ve pozisyonla ilgili notlarınızı ve sormak istediğiniz soruları yanınızda bulundurun.
• Yanınızda bir kalem ve not defteri bulundurmanız hem detayları kaydetmek hem de profesyonel görünmek açısından önemlidir.
• Görüşme saatinden en az 10-15 dakika önce orada olun. Hem heyecanınızı kontrol etmenizi hem de stres olmamanızı sağlar. Geç kalmanız durumunda mutlaka haber verin.

İş Görüşmesinde: Kendinizden Emin ve Açık Olun

• Görüşmeyi yapan kişiyle nazikçe selamlaşın, kendinizden emin bir tutum sergileyin.
• Sorulara dürüst, açık ve net cevaplar verin. Bilmediğiniz bir konu olduğunda “bilmiyorum” demekten çekinmeyin.
• Önceki deneyimlerinizle ilgili konuşurken, yaşadığınız zorlukları nasıl aştığınızı ve hangi katkıları sunduğunuzu paylaşın. Bu, güçlü yönlerinizi vurgular.
• Size soru sorma fırsatı verildiğinde şunları sormayı düşünebilirsiniz:
  • Bu pozisyon neden açık?
  • Takım yapısı nasıl?
  • Şirketin çeşitlilik ve kapsayıcılık uygulamaları neler?
• Ücret, sosyal haklar ve izinler gibi konuları iş teklifi yapılmadıkça gündeme getirmemeye özen gösterin.
• Erişilebilirlikle ilgili ihtiyaçlarınızı açıkça ifade etmekten çekinmeyin. Bu, sizi zayıf göstermez; aksine, ihtiyaçlarının farkında olan ve çözüm odaklı yaklaşan profesyonel bir aday olduğunuzu gösterir. İşe alım sürecinde, deneme süresi, oryantasyon ve onboarding aşamalarında işverenin performansınızı değerlendirirken karşılaşabileceğiniz olumsuz durumlara karşı sizi baştan korur.

Görüşme Sonrası: Teşekkür ve Geri Bildirim

Görüşme sonrasında, sizinle ilgilenen kişiye kısa ve nazik bir şekilde, “Bana zaman ayırdığınız için teşekkür ederim” diyebilir, teşekkür e-postası gönderebilirsiniz. Bu hem nezaket göstergesidir hem de olumlu bir izlenim bırakır. Dilerseniz erişilebilirlik konusunda sorduklarınıza aldığınız yanıtları not alarak süreci daha sağlıklı değerlendirebilirsiniz.

Unutmayın:

Siz sadece bir pozisyonu değil, uzun vadeli bir iş ortamını seçiyorsunuz. İş görüşmesi, hem işverenin sizi tanıma süreci hem de sizin, o iş yerinin size uygun olup olmadığını değerlendirme fırsatınızdır. Erişilebilirlik, katılımcı yaklaşım ve kapsayıcılık kültürü, işe uygunluk kadar önemli kriterlerdir.

Hazırlayan: Mehmet Kızıltaş