O, 14 yıllık kariyer hayatında en çok yenilikçi, açık, girişimci, çalışkan kendini geliştirmeye açık insanlara fırsat veren yönü ile tanınan sosyal çağın sosyal lideri. İK’cının sadece işe alan ve süreci yöneten değil, sosyal değer katan, farklılıklar konusunda farkındalık için kendini adayan TEMSA İnsan Kaynakları Direktörü Erhan Özel, sadece çalıştığı firmaya değil Adana’da ve çevresindeki firmalarda çalışan İK profesyonellerinin de değişim ve gelişimlerine ışık tutan öncü bir isim.

Engelli çalışanları için fırsat eşitliği, çeşitlilik yönetimini önemseyen, benimseyen ve yaygınlaşması için çabalayan Özel, “Şirketinizi makul uyumlaştırma kapsamında engelli çalışan kullanımına uygun hala getirirseniz özel bir oryantasyon programına ihtiyaç duymazsınız. Aksi durumda her aday için bir hazırlık yapmanız gerekiğini” vurguladı.

Kendinizi tanıtabilir misiniz?

Adım Erhan Özel. Mersinliyim, evli ve 2 çocuk babasıyım. Çukurova Üniversitesi İktisat Bölümü mezunuyum. Üniversiyi bitirdikten sonra kariyer hayatıma 2002 yılında Coca-Cola Mersin fabrika ve satış merkezinde başladım. Dolu dolu bir 5 yılı geride bıraktıktan sonra Adana’da şu an çalıştığım Temsa şirketine İnsan Kaynakları Uzmanı olarak geçiş yaptım. Temsa’da gerek Türkiye gerekse yurtdışı yapılanmasında İnsan Kaynakları alanında başarılı çalışmalara imza attıktan sonra 2012 yılında İskenderun’da % 100 Rus sermayeli MMK Metalurji şirketine İnsan Kaynakları Müdürü olarak geçiş yaptım. İnsan Kaynakları ile ilgili tüm süreçlerin kurulumunu tamamladıktan sonra 2013 yılında Hayat Kimya’nın Mersin’de kurduğu fabrikanın temellerini ilk atan ekipte yer aldım. 2014 yılı Mart ayında da tekrardan Temsa’ya dönüş yaptım.    

İK’cı olmaya ne zaman karar verdiniz?

Coca-Cola’lada 4 aylık finans deneyimimden sonra İnsan Kaynakları bölümüne geçmem yönünde gelen teklife çok sıcak baktım ve 2002 yılında İnsan Kaynakları kariyerime başladım. Mesleğini seven birisi olarak ne kadar doğru bir karar verdiğimi bugün daha iyi anlıyorum.

İK’cı olarak ilk ne zaman ve hangi firmada başladınız?

Coca-Cola Mersin fabrika ve satış merkezinde başladım. 5 yıl çalıştığım Coca-Cola ve insan kaynakları bölümünün bir okul gibi olduğunu ve bana çok geniş bir bakış açısı kazandırdığını söylemeden geçemem. İş hayatına atıldığınızda İlk yöneticinizin de ne kadar önemli olduğunu öğrendim. Şu an Ankara Güven Hastanesi’nde İnsan Kaynakları Müdürü olarak görev yapmakta olan Mehmet Emin Erginöz’den bu anlamda çok şey öğrendim.

Personel seçimlerinizde en çok nelere dikkat edersiniz? Ve neden?

Yeni mezun adaylara fırsat vermeyi tercih ediyoruz. Yeniliklere açık, girişimci, çalışkan kendini geliştirmeye açık adaylarımızı yetiştirerek şirketimizi geleceğe hep birlikte hazırlıyoruz.

Ayrıca adaylarımızdan gri ve siyah tonlarının hakimiyetini kırmalarını, herkeste olana değil farklı olana sahip olmalarını, yaratıcılıklarını yansıtmalarını ve kutunun dışında düşünmelerini, yenilikçiliğe ve gelişime açık bir vizyona sahip olmalarını bekliyoruz.

İK çalışanı ve yöneticilik yaptığınız firmalarda engelli çalışma arkadaşlarınız oldu mu? Deneyimlerinizi öğrenebilir miyiz?

Tabii ki oldu. Türkiye’de genel olarak engelli çalışma arkadaşlarımıza bakış açısında geliştirilmesi gereken çok yön var. Engelli istihdamı, yasal zorunluluğu en düşük maliyetle gidermek olarak görünüyor. Ancak çalıştığım şirketlerde büyük başarı hikayeleri yazan bir çok engelli arkadaşımla birlikte çalışma fırsatı yakaladım. Bu anlamda her zaman fark yaratan ve engelli çalışanlara fırsat veren Temsa’yı örnek olarak gösterebilirim. Ofis ortamında engelli kadrosunda çalışan arkadaşlarımız o kadar benimsenmiş ki engellilik konu bile edilmiyor.  Bizler başarı hikayeleri yazan bu arkadaşlarımızı her zaman destekliyoruz.

Hayatınızda hep fark yaratan ve sosyal faydayı çalışmalarınızda ön plana çıkartan bir yönünüz olduğunu görüyorum. Farklı olmanızı neye borçlusunuz ve bunun için neler söyleyebilirsiniz?

İş hayatında ve özel hayatınızda büyük başarılara imza atabilirsiniz. Bu başarılar size yeni kariyer yolları da açabilir. Ancak topluma faydalı olacak sosyal organizasyonlarda bulunmanın hepimizin bir vatandaş olarak görevi olduğunu düşünüyorum. Toplumlar giderek bencilleşiyor. Sosyal sorumluluk projeleri insanları maddiyattan uzak bir şekilde birleştirme anlamında manevi bir güce sahip. Şirketler olarak sosyal sorumluluk projelerine katkı sağladığınız zaman çalışanlarınız arasındaki birlik ve beraberlik duygusunun nasıl ön plana çıktığını rahatlıkla görebiliyorsunuz. Bu kapsamda şirketimizde bu çalışmalara önem veriyoruz. Ayrıca herkesin çocukları ile birlikte sosyal sorumluluk projelerine katılmasını ve çocuklarına daha küçükken bu bilinci aşılamasını öneriyorum.

Çalıştığınız firmalarda engelli aday alımları gündeme geldiğinde nasıl kararlar alınırdı? Hiç yönetimi ikna etmek ve vb. gibi zorluklarla da karşılaştınız mı?

Şirketlerde genel olarak bu kararlar uzun yıllardır süregelen alışkanlıklar doğrultusunda yürütülür. İşe başlamış olan ve başarı hikayesi yazan engelli çalışanlarınızın sayısı ne kadar çoksa şirketin bakış açısı da bu doğrultuda şekilleniyor. Yani burada şirketlerin işe alım kararlarını yine engelli adaylarımızın başarıları etkiliyor. Burada şirkete ve yöneticilere düşen rol ise engelli çalışma arkadaşlarımıza bu başarı hikayelerini yazabilecekleri ortamları yaratmak.

Hep sosyal yönü kuvvetli şirketlerde çalıştım. Bildiğiniz üzere Sabancı Holding Köklü kurumsal kimliğinin yanında sosyal sorumluluk projeleri ile her zaman fark yaratan bir şirket olmuştur. Bu nedenle Temsa’dan örnek vermek istiyorum. Engelli istihdamında şirkette çalışan tüm yöneticilerin ama özellikle Genel Müdür’ün bakış açısı çok önemli. Temsa içerisindeki yönetim kademesindeki tüm çalışanlar bu konuda çok hassaslar. Siz İnsan Kaynakları olarak ne kadar çok çaba sarfetseniz de yol arkadaşlarınızın sizinle birlikte olması çok önemli. Bu anlamda sosyal yönü kuvvetli bir liderler takımı ile çalışmanın avantajını yaşadım.  Genel Müdürümüz Dinçer Çelik’in sosyal anlamdaki bakış açısı ile engellilerle ilgili projenin ilk adımını atmış olduk. Yani ikna etmeyi bırakın, bize bir yol haritası çizen ve önünüzü açan bir Genel Müdürle çalışmanın avantajını yakalamış bulunuyoruz.

Özellikle önyargı ve ayrımcılık engelli istihdamında ki en büyük bariyer olarak karşımıza çıkıyor. Bu konuda neler söyleyebilirsiniz?

Bizlerin bu konuda doğru açıyı yakaladığımızı rahatlıkla söyleyebilirim. Bu hayata genel anlamda bakış açınızla alakalı bir durum. İnsanlara karşı önyargı ile yaklaşan bir toplumsal yapımız var. İnsanların neler yapabileceklerine odaklanırsanız ve onlara fırsat verirseniz önyargılarınızı yıkabilirsiniz. İnsan Kaynakları profesyoneli olarak açık yüreklilikle şunu söyleyebilirim ki mülakatların maalesef büyük çoğunluğu engelli adaylara önyargılı yaklaşarak, adayın engeline odaklanarak geçiyor. Bizler engelli çalışma arkadaşlarımıza başarılarını gösterebilecekleri ortamları yaratırsak başarı hikayeleri yazmaları için fırsat vermiş oluruz. Önyargılardan kurtulmak için problemlerden çok çözümlere odaklanmayı ve bugünden sonra neleri farklı yaparak engelli adaylarımıza fırsat eşitliği sağlayabileceğimize odaklanmalıyız. İkinci konu olan ayrımcılık ise yine pozitif bir bakış açısı ile çözülebilecek bir durum. Farklı insanlar, farklı kültürler ve farklı bakış açıları bizleri hep ileriye ve yeniliklere götürür. Bu nedenle ayrımcılığı bir yana bırakıp, çeşitlilik olan ortamlar yaratarak çalışanların farklı ama güçlü yanlarıyla sinerji içerisinde birlikte daha güçlü olunacağını göstermeliyiz.

Firmanızda engelli çalışanların verimliliğini arttıran yaklaşım modelleriniz neler?

Bizlerin burada yaptığı çok basit bir uygulama var. Çalışanların önünü açmak ve onlara fırsat vermek. Engelli çalışma arkadaşlarımız bu fırsatı iyi değerlendirdikleri zaman diğer çalışanlara ufuk açmış oluyorlar.  Modelimizde bu arkadaşlarımızı en basit işlerde kullanmak yerine, potansiyellerini keşfedip,  deneyimlerini ve kapasitelerini kullanacakları fırsatları vermek olarak özetleyebiliriz.  

Yaptığımız bir araştırmada firmanızda engelli çalışan memnuniyetinin yüksek olduğu ve uzun yıllar devamlılık sağlayan adaylarınız var. Bize bu verimlilik ve memnuniyette ki sihri anlatabilir misiniz?

Biraz önce bahsettiğim gibi deneyimlerini ve kapasitelerini kullanacakları fırsatları vermek. Engelli çalışma arkadaşlarımıza baktığınız zaman sizin de belirttiğiniz gibi kıdemleri ortalama olarak 15 yılın üzerinde. 15 yıllık süre içerisinde zor işlerde çalıştıkları dönemlerde bile bağlılık anlamında yüksek bağlılık sergilediklerini söyleyebilirim. Şimdi ise fırsatlar yaratarak onların en güçlü alanlarını keşfediyoruz. Uzun yıllardır aramızda çalışan bir arkadaşımızın Dünya Klasiklerinin tamamını okuduğunu, ayrıca 1200’den fazla kitap okuduğunu ve edebiyat sohbetleri ile kültürel seviyesinin ne kadar yüksek olduğunu fark ettik. Bu arkadaşımız vermiş olduğumuz fırsatı o kadar güzel kullandı ki arkadaşımızın bir başarı hikayesi yazmasına aracılık etmiş olduk. Özetle başarı hikayesini hep arkadaşlarımız yazdı. Bizler ise sadece başarı hikayelerini takdir ettik.

Engelli adayları genellikle hangi pozisyonlarda değerlendiriyorsunuz? Kısaca örnek verebilir misiniz?

Şirketimizin içerisinde her bölümde değerlendiriyoruz. Mali İşler, İnsan Kaynakları, Yedek Parça, Arge, Teknoloji bölümlerinde çalışan çok başarılı işler çıkaran arkadaşlarımız var.

Firma olarak engelli çalışanlarınızın fırsat eşitliği kapsamında sağladığınız yükselme, performans değerlendirme ve ücret politikalarınızdan söz edebilir misiniz?

Birinci adım olarak işe alım sürecinde engelli adaylarımıza eşit fırsat sunuyoruz. İşe aldıktan sonra tüm çalışanlarımız bizim için aynı performans değerlendirme ve kariyer yolculuğu içerisinde değerlendirilir. Şirket olarak çeşitliliğe büyük önem veriyoruz. Bu nedenle şirketimiz içerisinde görev yapan tüm çalışanlar aynı ücret politikası ve sosyal yardımlardan faydalanırlar.

Otomotiv sektöründe hizmet veren firmanızda engelli adaylar için oryantasyon ve onboarding sürecini nasıl yürütüyorsunuz?

Şirketinizi engelli kullanımına uygun hala getirirseniz özel bir oryantasyon programına ihtiyaç duymazsınız. Aksi durumda her aday için bir hazırlık yapmanız gerekir. Biz bu anlamda engelli çalışma arkadaşlarımız için özel bir oryantasyon süreci yürütmüyoruz. Tüm çalışanlarımız için yürüttüğümüz oryantasyon programımızı aynı şekilde uyguluyoruz.

Bir İK’cı olarak fark yaratan liderlik yönünüzle engellilerle ilgili son 2 yılda Adana’da ses getiren çok sayıda projelere imza attınız. Bu fikirler nereden çıktı, kısaca projelerinizden bahsederek projelerinizi hayata geçirmenizde ki motivasyonunuzu da anlatabilir misiniz?

Engelli arkadaşlarımızın toplum içerisinde eşit yaşama koşullarına sahip olmaları gerektiği gibi aynı şekilde iş yaşamında da eşit şartlarda değerlendirilmesi ve eşit haklara sahip olmaları büyük önem taşımaktadır. Bu konuda biz ‘İnsan Kaynakları profesyonellerine büyük sorumluluklar düşmektedir.

Projemiz engelin kariyer için engel olmadığını göstermek ve engelli istihdamında bakış açısını biraz olsun değiştirebilmek ve toplumsal anlamda farkındalık yaratmak için 2014 yılında Temsa İnsan Kaynakları tarafından başlatıldı. Bu anlamda projemize “ Kariyerde Engelleri Kaldırdık” adını verdik. Engelli istihdamını en düşük maliyetle ve yasal zorunluluğun dışında değerlendirmemiz gerektiğini düşünerek yola çıktık. Engelli çalışma arkadaşlarımızın şirketimizin içerisinde büyük başarı hikayeleri yazmaları bize en büyük ilhamı verdi. 2014 yılında Genel Müdürümüz Dinçer Çelik’in sosyal anlamdaki bakış açısı ile engellilerle ilgili projenin ilk adımını atmış olduk. Projemizin sağlam temeller üzerine kurulması ve sürdürülebilir olması bizler için son derece önemliydi. Bu anlamda yola kiminle çıkacağınız çok önemliydi. Yapmış olduğumuz araştırmalar bizi hep aynı isme Engelsizkariyer.com ve kurucusu Mehmet Kızıltaş yönlendirdi.

Öncelikle şirketimiz içerisindeki çalışanlarımıza Engellilerle 360 Derece İletişim kitabı yazarı ve Engelsizkariyer.com'un kurucusu Mehmet Kızıltaş tarafından “Engellilerle 360 Derece İletişim” eğitimini organize ettik.

İkinci aşamada ise bu farkındalığı İŞKUR ve Çukurova Üniversitesi ile paylaşmak oldu. Adana İŞKUR İl Müdürü Haşim Meydan ve Çukurova Üniversitesi Rektör Yardımcısı Azmi Yalçın ile birlikte projenin temelleri daha da sağlamlaştırıldı.

Projemizle ilgili 2015 yılında Engelsizkariyer.com “İşveren Farkındalık Ödülü” ve Bağcılar Belediyesi tarafından “Engelsiz Türkiye Ödülleri” kapsamında ödüllere layık görüldük.

2016 yılı Mayıs ayında “Kariyerde Engelleri Kaldırdık” projesinin toplumsal boyuta taşınması adına Adana İŞKUR İl Müdürlüğü ile birlikte Adana Hilton’da bir buluşma gerçekleştirdik. Firmalarla engelli iş arayanları bir araya getiren buluşmaya Sabancı Şirketlerinden Brisa, Çimsa, Enerjisa, Kordsa Global, Temsa Global, Temsa İş Makinaları ve bölgenin önde gelen kuruluşları katılarak yoğun ilgi gösterdiler. Bu etkinlik ile birlikte projenin toplumsal boyuta taşınması yolunda da büyük bir adım atılmış oldu.

Engelin kariyer için engel olmadığını göstermek ve engelli istihdamında bakış açısını biraz olsun değiştirebilmek ve toplumsal anlamda farkındalık yaratmak için başladığımız yolda bizimle beraber yürümek isteyenleri birlikte yürümeye davet ediyoruz.

Adana’da “Temsa ile Kariyerde Engelleri Kaldırdık” başlığı altında yürüttüğünüz eğitimler, engelsiz kariyer günü, sertifika programlarına katılan İK’cılar, engelliler ve çalışanlardan nasıl geri bildirimler aldınız?

Çok güzel geribildirimler aldık. Almış olduğumuz geribildirimler bizi çok mutlu etti. Projeye başlarken amacımız istihdam yaratmak değil, toplumsal anlamda farkındalık yaratmaktı. Bu anlamda bölgemizdeki İnsan Kaynakları Profesyonellerinin katılımı ve geribildirimleri bu konu ile ilgili ne kadar duyarlı olduklarını gösterdi. Her şirkette çok farklı alanda başarı hikayesi yazan çalışanların varlıklarını hissetmek bizi çok mutlu etti.

Bu projeler sırasında sizi etkileyen hiç unutamadığınız bir anınız var mı?

Şirket olarak çalışanlarımızın sağlığına ve güvenliğine çok önem veriyoruz. Makina Mühendisi olarak büyük başarılara imza atmış ama geçirmiş olduğu trafik kazası sonucu engellilik raporu almak durumunda kalan bir adayla yollarımız kesişti. Engelinden dolayı mülakat süreçleri hep olumsuz sonuçlanmış. Adayımızı dinlediğimiz zaman geçirdiği trafik kazasının hayata bakış açısını değiştirdiğini herkese bu anlamda yol gösterebileceğini gördük. Bu arkadaşımız çalışan sağlığı ve güvenliği uzmanı olarak şirketimizde işe başladı. Projemiz aracılığıyla yollarımız kesişmeseydi böyle kıymetli bir arkadaşımızla tanışamayacaktık.

Başarı ile yürüttüğünüz “Temsa ile Kariyerde Engelleri Kaldırdık” başlığı altında gerçekleştirmek istediğiniz yeni projeleriniz var mı?

Biz bu yola 2014 yılında sürdürülebilir bir proje olması adına çıktık. Bu anlamda yapacağımız daha çok projemiz var. Geleceğe yatırım yapmak adına çocuklarımızın ilkokul çağlarında engellilerle iletişimi öğrenmesi adına proje hazırlığı içerisindeyiz.

Çoğu zaman firmalarda sosyal fayda sağlayacak birçok projeler gündeme gelir ancak yönetimsel ya da bütçesel gerekçeler göz önüne getirilerek gerçekleşmez. Sizin bu bariyerleri rahatlıkla aştığınızı görüyorum. Bunun için neler söyleyebilirsiniz?

Sosyal sorumluluk adına oluşturduğumuz bir bütçemiz var. 2016 Mayıs ayındaki “Kariyerde Engelleri Kaldırdık Farkındalık Günü” organizasyonumuz ile ilgili yola çıktığımız zaman toplumumuzun ne kadar duyarlı olduğunu görmek bizim projemize olan inancımızı arttırdı. Organizasyonumuzda Adana Valiliği, Adana Büyükşehir Belediyesi, Adana Hilton, TÜYAP Adana, sosyal yönlerini göstererek yanımızda olunca hiç bütçe sıkıntısı yaşamadık.

Ülkemizde halen engelli çalıştırmayan hatta maaşını ödeyip bankamatik çalışan olarak kotalarını dolduran İK’cılar / firmalar var. Bunun için ne söyleyebilirsiniz?

Engelli adaylara fırsat vermelerini tavsiye ederim. Başarı hikayelerini gördükleri zaman fikirleri mutlaka değişecektir.

“Engellileri doğru posizyonlarda çalıştırırsanız firmanıza katmadeğer sağlar” sözünden yola çıkarak çalıştığınız firmalarda İK’cı olarak hep engelli kadrosunda kota üzerinde çalışanlarınız olduğunu görüyoruz. Bu başarınızın rol model olarak benimsenmesi için diğer İK’cılara önerileriniz neler olabilir?

Firmalar genellikle engelli kadrosunda yasal zorunluluğun altına düştükleri zaman arayışa giriyorlar. Herhangi bir pozisyon ihtiyacı ortaya çıktığı zaman bu kadroyu ayrım yapmadan aradıkları zaman hatta pozitif ayrımcılık yaparak aradıkları zaman kalifiye engelli adayları bulabilirler.

Şimdi de Engelsizkariyer.com’a gelecek olursak ilk ne zaman duydunuz? Ve düşünceleriniz neler?

2014 yılında Engellilerle ilgili farkındalık projesi yapmaya karar verdiğimiz zaman projemizin sağlam temeller üzerine oturmasını önemsedik. Bu anlamda yola çıktığınız kişiler çok önemli. Bizimle uzun yıllar birlikte bu projeyi yürütecek birilerini arıyorduk. Uzun süren araştırmalar bizi hep aynı yere Engelsizkariyer.com ve Mehmet Kızıltaş’a yönlendirdi. Mehmet Kızıltaş ile görüştüğümüz zaman bizi enerjisi ile etkiledi.  Şirketimizde Engellilerle 360 Derece İletişim Eğitimi sonrası yarattığı farkındalık hala konuşuluyor. Her organizasyonumuzda bizimle beraber olan sevgili dostum Mehmet Kızıltaş’a projedeki destekleri ve inancı için teşekkürlerimi sunuyorum.

Son olarak Engelsizkariyer.com aracılığı ile fark yaratan sosyal bir lider olarak herkese vermek istediğiniz mesaj var mı?

Toplumda bakış açısını değiştirmek ve toplumsal anlamda farkındalık yaratmak adına çıktığımız bu yolda tüm meslektaşlarımdan engelli adaylara ve çalışma arkadaşlarına başarı hikayeleri yazmaları için fırsat vermelerini öneriyorum. Bizler işyerlerimizi değiştireceğiz, üniversiteler ve şehirlerimiz engelli kullanımına uygun hale gelecek. Toplumun her kesimi elini taşın altına koyduğu zaman yaşanabilir ve eşit şartlar altında bir dünya yaratmış olacağız.  

Röportaj: Engelsizkariyer.com Editör