Engellilerin ÖTV - MTV Muafiyeti (Özel Donanımlı Araç Hakkı)

Engellilik oranı %90 ve üzerinde olan engelliler ile ÇÖZGER raporunda “özel koşul gereksinimi var (ÖKGV) ifadesi yazılı olan çocuklar adına taşıt alımlarında ÖTV istisnası uygulanması vardır.

Bunun yanında engellilik derecesi kaç olursa olsun, ilgili mevzuatta belirtilmiş ortopedik engeli olan kişilerin bizzat kendisinin kullanacağı taşıt alımlarında istisna uygulaması vardır. Dolayısıyla belirlenmiş ortopedik engeli olmayan ya da engel oranı %90’ın altında olan engelliler ile ÇÖZGER raporunda ÖKGV ifadesi olmayanlar; ÖTV istisnasından yararlanamazlar.

Bu bölümde yurt içinden ÖTV istisnalı araç alınması, yurt dışından araç ithali, MTV muafiyeti, engelli park kartı alımı, engelli park yerlerinin kullanılması, engelli ehliyeti ve diğer haklar hakkında bilgilere yer verilmiştir.

YURT İÇİNDEN ÖTV İSTİSNALI ARAÇ ALIMI

Özel Tüketim Vergisi Kanunun 7’nci maddesine dayanarak gerekli şartları taşıyanlar, yurtiçinden ÖTV istisnalı araç alabilirler. Yurt içinden ÖTV istisnalı araç alımı hakkında aşağıda yer alan bilgiler, ÖTV II Sayılı Liste Uygulama Tebliğinden alınmıştır. Tebliğ için bakınız: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=20695&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5

Kimler yurt içinde ÖTV istisnasından (araçlar için) yararlanır?: 18 yaşını doldurmuş malul veya engellilerin bu uygulamadan yararlanabilmesi için engellilik derecesinin %90 veya daha fazla olduğuna dair engellilik sağlık kurulu raporuna sahip olması gerekir.

18 yaşını doldurmamış malul veya engellilerin bu uygulamadan yararlanabilmesi için 20 Şubat 2019 tarihinden önce alınmış engellilik derecesinin %90 veya daha fazla olduğuna dair engelli sağlık kurulu raporu veya bu tarihten itibaren alınmış ÇÖZGER Raporunda “7” özel gereksinim kodu ile “Özel koşul gereksinimi vardır (ÖKGV)” ibaresi olması gerekir. Bununla birlikte, ÇÖZGER Yönetmeliği gereği 18 yaşını dolduran malul veya engellilerin sahip olduğu ÇÖZGER, 18 yaşını doldurduğu gün geçersiz olacağından, bu kişilerin 18 yaşını doldurduktan sonra bu istisnadan yararlanabilmeleri için engellilik derecesinin %90 veya daha fazla olduğuna dair erişkinler için engellilik sağlık kurulu raporu almaları gerekir.

Birden fazla engellilik/ÇÖZGER raporu olanlar: Bir kişinin birden fazla engellilik/ÇÖZGER raporu varsa, en son tarihli olan rapor geçerlidir. Bir önceki raporu sürekli dahi olsa, sonrasında bir rapor alınmış ise önceki rapor geçersiz hale gelir. İlgili vergi dairesince; raporun geçerli rapor olup olmadığının ve aranan şartları taşıdığının tespiti yapılırken, raporun en son tarihli rapor olduğunun Sağlık Bakanlığının e-rapor sistemi üzerinden teyidi yapılır. Bu şekilde teyit edilemeyenlerin yani raporu e-rapor sisteminde kayıtlın olmayanların rapor durumu; vergi dairesince, ilgili hastaneden/il sağlık müdürlüğünden teyit edilir. Malul veya engelli tarafından geçerli raporun ibraz edilmediğinin tespiti ve ibraz edilmeyen en son tarihli raporun da ilgili istisna uygulamasında aranılan mahiyette olmaması durumunda, ziyaa uğratılan vergi, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte malul veya engelliden aranır.

Başvuruda engellilik raporunun ibraz edilmesi: Araç alımında; engellilik sağlık kurulu raporunun aslının, ÇÖZGER alan çocuklar için ise ÖKGV ibareli raporun bir örneğinin (elektronik ortamda teyit edilemeyenler için, aslı veya noter onaylı örneğinin) ibrazı zorunludur.

ÖTV istisnasında engellilik raporuna ilişkin tarih sınırlaması: 20.02.2019 tarihinden önce usulüne uygun olarak düzenlenmiş olan engelli sağlık kurulu raporları ÖTV istisnası uygulamasında geçerlidir. Ancak, Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 01.08.2002 tarihi öncesi alınan raporlar geçerli değildir.

Engellilik sağlık kurulu raporunda veya ÇÖZGER’de, raporun süresiz olduğunun belirtilmesi halinde (ya da sürekli ibareli) herhangi bir tarihle sınırlı olmaksızın istisnadan yararlanırken, belirli süre içinde geçerli olduğunun belirtilmesi halinde, raporun süresinin bitimine 6 aydan az bir süre kalmaması kaydıyla, istisnadan yararlanılabilir. Dolayısıyla, rapor bitimine 6 aydan az süre kalmadan araç alımı yapılmış olmalıdır. Süreli raporlara dayanılarak istisnadan yararlanılması halinde, raporun süre bitiminde ÖTV istisnasının devamı için yeni rapor ibrazı aranmaz. Aynı şekilde, ÇÖZGER’e istinaden istisnadan yararlanılması ve taşıtın alındığı tarihten itibaren 5 yıllık süre içinde malul veya engellinin 18 yaşını doldurması halinde, ÖTV istisnasının devamı için erişkinler için engellilik sağlık kurulu raporu ibrazı aranmaz.

Araç alımından sonraki 5 yıl içinde engel oranı düşenlerin durumu: Aracın alınmasından sonraki 5 yıl içinde engel oranları düşenlerden ÖTV istenmez. ÇÖZGER’e istinaden istisnadan yararlanılması ve taşıtın alındığı tarihten itibaren 5 yıllık süre içinde engellinin 18 yaşını doldurması halinde, ÖTV istisnasının devamı için erişkinler için engellilik sağlık kurulu raporu ibrazı aranmaz. Yeni alınan raporda engel oranı %90’ın altına düşenlerden, ÖTV istenmez. Rapor oranı %902ın altına düştüğünde kişi MTV ödemeye başlar.

Fiyat kısıtlaması: Binek otomobil, panelvan, pick-up, arazi taşıtı, ATV, jeep, steyşın vagon, vb. taşıtlar, taşıtta tadilat aranmayan istisna uygulamasında, ÖTV ve diğer her türlü vergiler dâhil bedeli 2024 yılı için 1.591.220 TL’yi aşmadığı sürece ÖTV’den istisnadır.

Motor hacmi kısıtlaması: ÖTV Kanununun 7’nci maddesine göre; binek otomobil, panelvan, pick-up, arazi taşıtı, ATV, jeep, steyşın vagon, vb. taşıtlarda ve motosikletlerde motor hacmi sınırı kaldırılmıştır. Eşya taşımaya mahsus, 2800 cm³ veya altında motor silindir hacmine sahip van, panelvan, kamyonet, pick-up, vb. taşıtlar ÖTV’den istisnadır.

ÖTV istisnalı satın alınan taşıtın sahibi engelli kişinin vefatı halinde yapılacak işlem: Engelli tarafından alımı yapılan taşıtın kayıt ve tescil ettirilmeden engellinin vefat etmesi durumunda; istisna uygulamasından yararlanılamaz. Bu durumda, taşıtın mükellefe iade edilmemesi halinde, mirası reddetmeyen varis/varisler tarafından kayıt ve tescilden önce taşıta ait ÖTV’yi ödemeleri zorunludur. Ancak, vefat eden engelliden mirasçılara sadece bir taşıtın intikal etmiş olması, başka bir mal ve/veya hakkın intikal etmemiş olması halinde, taşıtın miras hisselerinin tek bir mirasçıya devredilmesi, devralan mirasçı açısından (kendi miras hissesine karşılık gelen kısmı hariç olmak üzere) “veraset yoluyla intikal” olarak değerlendirilmez. Bu şekilde bir ivaz karşılığında veya ivazsız (bağış, hibe, hediye vb.) olarak gerçekleşen devir işleminde ÖTV, adına kayıt ve tescil yapılan/yapılanlardan alınır.

Engelliden mirasçılara taşıtın yanı sıra başkaca mal ve/veya hakkın kalmış olması halinde ise diğer mirasçıların lehine taşıt üzerindeki mülkiyet hakkından ivazsız olarak feragatini gösteren noter onaylı belgenin ibrazı şartıyla; istisnadan yararlanılmış olan taşıtın lehine feragat edilen mirasçıya intikali, “veraset yoluyla intikal” olarak değerlendirilir. Ancak bunun için, miras kalan diğer mal ve/veya hakların toplam değerinin taşıtın değerine eşit veya taşıtın değerinden yüksek olması gerekmektedir. Aksi takdirde taşıtın devredildiği varis, kendi hissesi dışındaki hisselere isabet eden ÖTV’yi ödemek durumundadır.

Konu hakkında bakınız: https://www.verginet.net/dtt/11/ozelge-2016-3.aspx?ozID=630

ÖTV istisnalı satın alınan taşıtın hurdaya çıkarılması halinde istisna uygulaması: İstisna ile alınan taşıtların, engelliler tarafından ilk alımından sonra beş yıl geçmeden deprem, heyelan, sel, yangın veya kaza sonucu kullanılamaz hâle gelmesi nedeniyle hurdaya çıkarılması halinde, taşıtları hurdaya çıkaran malul ve engelliler tarafından, 5 yıllık sürenin geçip geçmediğine bakılmadan, yeni bir taşıtın ilk alımı ÖTV’den istisna edilmiştir. Bu şekilde istisnadan yararlanmak isteyen engellinin, ekspertiz raporu ile “hurdaya çıkarılmıştır” damgası vurularak tescil belgesinin aslı veya noter onaylı örneğinin ibrazı zorunludur. Aracın kaskosu var ise bu durumda, aracın kasko değeri üzerinden değil, ÖTV indirimli tutarı üzerinden ödeme alınabilecektir.

Yabancıların ve Türk Uyruklu Mavi Kart sahiplerinin durumu: İstisnadan, Türkiye’de ikamet eden ve ikamet tezkeresine sahip yabancı ülke vatandaşları ile yurt dışında ikamet eden Türk uyruklu mavi kart sahipleri de yararlanabilir. Bunların da aranan şartları haiz olmaları ve belgeleri ibraz etmeleri gerektiği tabiidir. Ancak yurt dışından alınan ehliyet ve/veya rapor ile istisnadan yararlanılamaz.

Aracın engelli bireyin yararına kullanılmamasının ve hareket ettirici tertibatın sökülmesinin tespiti halinde: Alınan aracın, engelli kişi tarafından bizzat kullanılması; engelli kişinin taşıtı bizzat kullanmasının mümkün olmaması halinde ise sürekli olarak istifadesine sunulması gerekmektedir. Taşıtın, zorunlu sebepler dışında, engelli tarafından bizzat kullanılmadığının veya engellinin taşıtı bizzat kullanamayacak durumda olması halinde taşıtın bariz bir şekilde engellinin istifadesine sunulmadığının tespiti halinde, istisna şartlarının ihlal edildiği kabul edilir ve ilk alımda ödenmeyen ÖTV, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte malul veya engelliden alınır. Taşıtta yaptırılan hareket ettirici aksamın, sonradan söküldüğünün tespit edilmesi halinde de aynı yönde işlem tesis edilir. Söz konusu durumlara ilişkin tespitlerin, ilk alım tarihinden itibaren beş yıl geçtikten sonra yapılması halinde, ilk alımda ödenmeyen ÖTV ile ilgili olarak herhangi bir işlem yapılmaz.

ÖTV istisnalı araç alımında özel durumlar: ÖTV istisnalı olarak alınan aracın 5 yılı dolduktan sonra, kişinin, bir başka taşıt için de ÖTV istisnası uygulanması mümkün olup, bu şekilde istisnadan yararlanılabilmesi için eldeki taşıtın satılması veya devri aranmaz. İkinci aracın alımı öncesi, ilk aracın 5 yıllık süresinin dolduğuna ve ÖTV muafiyetinin sona erdiğine dair noterden işlem yapılması gereklidir. Bu durumda MTV muafiyeti sadece yeni araç için kullanılacak olduğundan, eski araç için MTV muafiyeti sona ereceğine dair vergi dairesine bildirimde bulunmalıdır.

ÖTV istisnalı olarak alınmış ancak 5 yıl dolmadan ÖTV ödenerek aracın satılması durumunda, aracın alımından itibaren 5 yıl dolmadan yeniden istisnadan yararlanılması mümkün değildir.

5 yıllık süre dolmadan Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri uyarınca ayıplı mal kapsamında iade edilerek, aynı nitelikleri sahip yeni bir taşıtın alımı halinde, söz konusu taşıt için de istisna uygulanması mümkündür. Bu durumda, beş yıllık sürenin başlangıcı, yeni alınan taşıtın ilk iktisabı tarihinden itibaren başlar. Bununla birlikte, malul veya engellinin ölümünden sonra, mirasçılara veraset yoluyla intikal eden taşıtın, ayıplı mal kapsamında olması nedeniyle mirasçılar tarafından satıcıya iade edilmesi ve bunun karşılığında yeni bir taşıtın alınmak istenmesi halinde, yeni taşıtın mirasçılar tarafından ilk alımında ÖTV istisnası uygulanmaz.

Malul veya engelli tarafından alımı yapılmış ancak taşıt kayıt ve tescil ettirilmeden malul veya engellinin vefat etmesi durumunda, ÖTV istisnası uygulanmaz. Bu durumda, mirası reddetmeyen varis/varisler tarafından kayıt ve tescilden önce taşıta ait ÖTV ödenir.

Malul veya engelli tarafından ÖTV’den istisna olarak ithal edilen taşıtın (yurt dışından alınan), ithalat tarihinden itibaren 5 yıllık süre geçmeden, yurt içinden ÖTV istisnalı araç alınamaz.

ÖTV istisnalı aracın haciz edilip edilmeyeceği: İcra ve İflas Kanunu’nda özel hüküm olmadığından bu araçlar haczedilebilir.

Engellilik oranı %90 ve üzerinde olanlar ile ÇÖZGER raporunda “özel koşul gereksinimi var (ÖKGV) yazan çocuklar adına taşıt alımlarında ÖTV istisnası uygulanması: Karayolları Trafik Yönetmeliğinin “Reşit olmayan küçükler adına araç tescili” başlıklı 74.maddesine göre, zihinsel engelliler ile reşit olmayan küçüklerin sahibi bulundukları aracın, tescil kuruluşlarında adlarına tescillerinin yapılabilmesi için, ileride doğabilecek hukuki ve cezai sorumlulukları kabul ettiklerine dair, kanuni mümessillerince noterde tanzim ve tasdik edilmiş taahhütnameyi tescil anında vermeleri zorunludur. Buna göre; ÖTV istisnalı araç alım ve satımında aşağıdaki işlemleri yaptırmak zorundadırlar:

a) Adına araç alınacak 18 yaşın altındaki çocukların anne ve babaları birlikte noterden “muvafakat belgesi” imzalarlar. Araç satışında da aynı işlem gerekmektedir.

b) Adına araç alınacak kişi 18 yaşın üzerinde ve zihinsel engelli olmayan bir kişi ise, engelli birey kendi adına işlem yapabilir. Araç alımı için engelli bireyin kendisi, ilgili kişiye noterden vekâlet verir. Araç satışında da engelli birey kendi işlemlerini kendisi yapar.

c) Adına araç alınacak kişi 18 yaşın üstünde ve zihinsel engelli ya da ileri evrede demans ya da alzheimer hastalığı gibi psiko-ruhsal engelli ise, engelli kişinin adına vasi kararı alınması istenir. Vasi kararı daha önceden çıkartılmış ise; ilgili adliye kaleminden, hâkim tarafından imzalı “araç alımına ait kullanılmak üzere’’ yazı almaları istenir. Aracın satışında yine mahkemenin ilgili kaleminden araç satışına ait yazının beyanı istenir.

d) Eğer anne baba boşanmış ise; 18 yaş altı çocuklar için; araç alım ve satışındaki tüm işlemleri velayeti alan ebeveyn, diğer ebeveynin izni olmaksızın yapabilir.

Engel oranı %90 ve üzerinde olup taşıtta tadilat aranmayan istisna uygulaması: Bu uygulamada, taşıtta herhangi bir mekanik ilave veya tadilat (özel tertibat) yapılması şartı aranmaz. Bu uygulama kapsamında alınan taşıtın, malul ve engellilerin taşıtı bizzat kullanması veya kullanamaması şartı aranılmamaktadır. Dolayısıyla araç, malul ve engellinin bizzat kendisi tarafından da kullanılabilir. Bununla birlikte, istisna kapsamında ilk iktisabı yapılan taşıtın malul ve engellinin bizzat kullanmasının mümkün olmaması halinde, zorunlu haller dışında, engelli kişinin sürekli olarak istifadesine sunulması gerekir.

Engel oranı %90 ve üzerinde olup taşıtta tadilat aranan (rampa veya asansör) istisna uygulaması: %90 veya daha fazla oranda engelli olup engellilik durumları taşıtları bizzat kullanamayacak ve sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullanmalarını gerektirecek nitelikte olanlar için (raporda tekerlekli sandalye ya da sedye kullandıkları belirtilmiş olmalı), “sürücü dâhil 9 kişilik oturma yeri olan taşıtlar” ÖTV’den istisnadır. Taşıtın ilk iktisaptan önce tekerlekli sandalye veya sedye ile binilmesine ve seyahat edilmesine uygun tertibat yaptırılması zorunludur. Engel oranı %90 ve üzerinde olup engelli olduğuna dair sürücü belgesi olanların aracı kendilerinin kullanıp kullanmayacağı şartı aranmazken rampa yapılmış sürücü dâhil 9 kişilik oturma yeri olan taşıt, engellinin kendisi tarafından kullanılamaz. Taşıt bayiden alınmadan önce uygun tertibatın yapılması zorunludur.

Bu istisna kapsamında, 87.03 tarife pozisyonunda sınıflandırılan panelvan, kombi gibi hem yük hem yolcu taşımacılığında kullanılabilen çok amaçlı taşıtlar (hafif ticari taşıtlar) ile sürücü dâhil 9 kişilik oturma yeri olan taşıtlar ÖTV’den istisnalı olarak alınabilir. Bunun yanı sıra, 10 veya üstü oturma yerine sahip taşıtlarda tadilat yapılarak, diğer şartlar sağlanırsa istisnadan yararlanılabilir.

Bakınız: ÖTV II Sayılı Liste Uygulama Tebliği’nin “1.2.2. Taşıtta Tadilat Aranan İstisna Uygulaması” bölümü.

Engellilik derecesi %90’ın altında olup aracı bizzat kendisi kullanacakların taşıt alımlarında istisna uygulaması: Engellilik derecesi %90'ın altında olanlarda, aranan şartları haiz olmak koşuluyla belli bir engellilik derecesine sahip olunması şartı aranmaz. İstisnadan yararlanmak için taşıtın, özel tertibatlı olması ve malul veya engelli tarafından bizzat kullanılabilecek durumda olması şarttır. Bu uygulamada, taşıtı hareket ettirici aksam olarak debriyaj, fren ve gaz pedalları ile vites kolu kabul edilir. İlk iktisaptan önce hareket ettirici aksamda sabitlenmiş bir şekilde özel tertibat yapılması gerekmekte olup, yapılan özel tertibatın kişinin engelliliğiyle uyumlu olması da zorunludur.

Sol el ve/veya kolda engelliliği bulunanların, taşıtta hareket ettirici aksam sayılan manuel vites kolunu engelliliğe uygun olarak direksiyona monte ettirmesi ve benzeri şekilde tadilat yaptırması veya taşıtın fabrika çıkışında vitesin direksiyonun sağ tarafına sabitlenmiş olması gibi haller hareket ettirici aksamda özel tertibat olarak kabul edilir. Direksiyona topuz takılması, engelin bulunduğu taraftaki silecek kolu, sinyal, cam silecek kumandası, dörtlü flaşör, ön-arka cam su fıskiyesi, korna ve kontak gibi düzeneklerin diğer tarafa alınması veya direksiyon simidine monte edilmesi ve benzeri tadilatlar taşıtı hareket ettirici aksamda özel tertibat kapsamında değerlendirilmez.

Taşıtın otomatik vitesli olması, engelliliğe uygun hareket ettirici özel tertibat yaptırılması şartının aranmasına engel değildir. Dolayısıyla otomatik vitesli taşıtların hareket ettirici aksamında da kişinin engelliliğine uygun olarak sabitlenmiş özel tertibat yaptırılması gerekmektedir. Örneğin, sağ ayağı ampute veya her iki ayağında/dizinde ayaklarını kullanmaya mani aynı oranda kısıtlılık olan bir engellinin, fren ve gaz pedalında özel tertibat yaptırmadan otomatik vitesli taşıtı kullanması mümkün olmadığından, ancak anılan tertibatın yaptırılması halinde otomatik vitesli bir taşıt bakımından istisnadan faydalanılabilir. Öte yandan, manuel vitesli bir taşıtı vites kolunda ve/veya debriyaj pedalında sabitlenmiş özel tertibat yaptırmadan kullanamayacak durumda olan engelliler bakımından, otomatik vitesli taşıtlar, fren ve gaz pedallarında özel tertibat yaptırılmasını gerektirir başkaca engelinin olmaması kaydıyla, özel tertibatlı taşıt olarak kabul edilir.

Öte yandan engellilik durumu, ilk iktisabı yapılacak taşıtın hareket ettirici aksamında tadilat yaptırılmasını gerektirecek nitelikte olmalıdır. Örneğin, sağ veya sol el parmaklardan herhangi bir ya da birkaçının olmamasına rağmen vitesin değiştirilmesine engel, vites kolunda tadilat yaptırılmasını gerektirecek bir durumun bulunmaması halinde manuel veya otomatik vitesli taşıt alımında istisna uygulanmaz.

Raporda bulunması gereken ibareler: 20.2.2019 tarihinden itibaren düzenlenen engellilik sağlık kurulu raporlarına istinaden işlem yapılabilmesi için raporun “Sadece hareket ettirici aksamda özel tertibatlı taşıt kullanması gerekir” değerlendirmesini içermesi şarttır. Bu tarihten itibaren düzenlenmekle birlikte söz konusu değerlendirmeyi içermeyen raporlara istinaden işlem yapılmaz. Bununla birlikte, 20.2.2019 tarihinden önce düzenlenen engelli sağlık kurulu raporlarına istinaden işlem yapılabilmesi için ise raporun, maluliyeti veya engelliliği ile sadece özel tertibat yaptırılan taşıtların (veya engelliliği ile başkaca hareket ettirici özel tertibat yapılmasına gerek olmaksızın sadece otomatik vitesli taşıtların) kullanılması gerektiğine dair değerlendirme içermesi gerekir. 20.2.2019 tarihinden önce düzenlenen raporlardan; taşıtın hareket ettirici aksamında özel tertibat yaptırılması gerektiğine dair değerlendirme bulunmayanlar ile “Özel tertibatlı araç kullanabilir”, “Otomatik vitesli araç kullanabilir”, “Otomatik vitesli araç kullanması uygundur” gibi bir zorunluluğu değil, tercihi veya olasılığı ifade edebilen değerlendirmeleri içeren raporlara istinaden işlem yapılmaz. Ancak, taşıtın hareket ettirici aksamında özel tertibat yaptırılması gerektiğine dair değerlendirmeyi içermemekle veya olasılığı ifade edebilen değerlendirmeler içermekle birlikte, raporda yer alan tespit ve açıklamalardan (sağ veya sol kol/bacak uzuv yokluğu veya uzuvların fonksiyonlarını yitirdiği/yerine getirmediği/kullanılamadığı ve benzeri) özel tertibat gerekliliğinin açıkça anlaşılması halinde, bu raporlara istinaden de işlem yapılabilir.

Bizzat kullanım amacıyla, engelli sağlık kurul rapor örneği, taşıtın hareket ettirici aksamında engelliliğe uygun olarak tadilat yapıldığına dair teknik belgenin aslı veya noter onaylı örneği, alıcının sürücü belgesinin fotokopisi, Satış faturasının, aslının aynı olduğu işletme yetkililerince imzalanarak ve kaşe tatbik edilerek onaylanmış fotokopisi mükellef tarafından, beyannamenin verildiği vergi dairesine verilir. Otomatik vitesli taşıtların özel tertibatlı olarak kabul edildiği hallerde, beyannamenin verildiği vergi dairesine,  taşıtın engelliliğe uygun olarak tadil edildiğine dair teknik belge yerine taşıtın otomatik vitesli olduğuna dair uygunluk belgesinin aslı veya noter onaylı örneği verilir. Vites kutusuna ait bilgilere uygunluk belgesinde yer verilmeyen taşıtlarda, uygunluk belgesi yerine taşıtın otomatik vitesli olduğuna dair ÖTV mükellefinden yazılı beyan alınır.

Açıklama: Bu kişiler raporlama sorasında rapor ücreti ödeyeceklerdir.

Dikkat! Rapor ücreti sadece özel tertibat ile ilgili raporlamada ödenir. Engel oranı %90 veya üzerinde olanlarla ÖKGV ibareli raporlamalarda, rapora ÖTV ile ilgili bir ibarenin yazılı olması şartı yoktur. Bazı hastanelerde, aksi söylenerek, engellilerden rapor ücreti alınmaktadır.

Sürücü belgelerinin niteliği: İstisnadan yararlanılabilmesi için H sınıfı sürücü belgesi olanların, bu ehliyetleri 30.12.2022 tarihine dek geçerlidir. Yeni ehliyet alanlarla, H sınıfı ehliyetlerini yenileyenlerin engellilik durumu itibarıyla istisna kapsamındaki taşıtta bulunması gereken özel tertibata/tertibatlara ilişkin ibareleri (kod numarasını/numaralarını) içeren sürücü belgesini haiz olunması şarttır. Ancak, sürücü belgesinde özel tertibat kodlarının bulunması, istisnadan yararlanmak için gerekli olmakla birlikte tek başına yeterli değildir. Engelliliği ile sadece hareket ettirici aksamda özel tertibatlı taşıt kullanılması gerektiğine dair değerlendirme bulunan engellilik sağlık kurulu raporunda belirtilen engel durumunun ne yönde bir tertibat gerektirdiğinin tespitinde, sürücü belgesinde yer alan özel tertibat kodları dikkate alınır. Bu kodların engellilik sağlık kurulu raporunda tespit edilen engellilik durumu ile uyumlu olması gerekir. Yeni araç alımlarında, Uygulama Tebliğine göre süresi içinde geçerli olduğundan, H sınıfı sürücü belgelerin yenilenmesi istenmez.

Sürücü belgesi ile engel durumunun uyumu: Engellilik sağlık kurulu raporunda belirtilen engel durumu ile sürücü belgesinde yer alan özel tertibat kodlarının uygunluğu belirlenirken engellilik sağlık kurulu raporundaki teşhis ve/veya bulgular esas alınır. Engellilik sağlık kurulu raporunda belirtilen engel durumu ile sürücü belgesinde yer alan özel tertibat kod/kodlarının uyumlu olmaması halinde istisna kapsamında işlem tesis edilmez. Engellilik sağlık kurulu raporunda belirtilen engel durumundan, engelin hangi uzvu etkilediğinin açıkça anlaşılamaması nedeniyle tereddüde düşülmesi durumunda raporu düzenleyen hastaneden açıklama istenebilir.

ÖTV II Sayılı Tebliğ ve Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan Sağlık Raporları Usul ve Esasları Hakkında Yönergeye göre; hem alt, hem üst ekstremitede veya her iki alt veya her iki üst ekstremitede aynı veya farklı tür engelin bulunduğu durumlarda, ekstremitenin türü (alt/üst) ve yönü (sağ/sol) itibarıyla, her bir engel durumu ve buna karşılık gelen engel oranları ayrı ayrı belirtilir.

Raporun açıklama kısmına; manuel vitesli bir taşıtın hareket ettirici aksamında (gaz, fren, debriyaj pedalı ve vites kolu) özel tertibat yaptırmadan taşıt kullanamayacak durumda olan engelliler için “Sadece hareket ettirici aksamda özel tertibatlı taşıt kullanması gerekir.”, özel tertibat yaptırmadan kullanabilecek durumda olan engelliler için ise “özel tertibatlı araç kullanmasına ihtiyaç yoktur” ibarelerinden biri mutlaka yazılır. Bu iki ibare dışında, “özel tertibatlı araç kullanabilir”, “otomatik vitesli araç kullanabilir”, “otomatik vitesli araç kullanması uygundur” gibi bir zorunluluğu değil, tercihi veya olasılığı ifade eden değerlendirmelere raporda yer verilmez. Bunların yanında engelli raporlarına sürücü belge sınıfı, özel tertibat kodu, sürücü olunup olunamayacağına dair bir hüküm kesinlikle yazılmaz.

20.2.2019 tarihinden itibaren düzenlenen engellilik sağlık kurulu raporlarına istinaden işlem yapılabilmesi için raporun “Sadece hareket ettirici aksamda özel tertibatlı taşıt kullanması gerekir” değerlendirmesini içermesi şarttır.

Sağlık Raporları Usul ve Esasları Hakkında Yönerge için bakınız:  https://shgmsgudb.saglik.gov.tr/TR-85392/saglik-raporlari-usul-ve-esaslari-hakkinda-yonerge--ve-hakem-hastane-listeleri.html

Yurt içinden alınmış ÖTV istisnalı araçları kimlerin kullanabileceği ve satış yasağı: Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 53’üncü maddesine göre; engellilere ait araçların trafik tescil kuruluşlarınca tescil işlemlerinin yapılması sırasında tescil belgelerine ve bilgisayar kayıtlarına bazı hususlarda şerh konulur. Buna göre;

a) Engellilik derecesi % 90’ın altında olan engelliler tarafından bizzat kullanılmak amacıyla özel tertibatlı araçların ÖTV’den muaf olarak yurt içinden ilk alımında tescil belgelerine, ilk alım tarihinden itibaren 5 yıl geçmedikçe ÖTV ödenmeden devri, satışı, hibesi, intifasının mülkiyeti muhafaza kaydıyla veya sair şekillerde akden devri, tasarruf hakkının vekâletname ile devredilmesi, özel tertibatının kaldırılması veya değiştirilmesi yasaktır. Herhangi bir engeli bulunmayan kişilerin kullanımına uygun olarak üretilmiş olan aracın teknik donanımlarında hiçbir değişiklik yapılmadan, engelli kişinin sağlık raporunda belirtilen tertibatın ilave aparatlarla taktırılmış olması halinde, bu araç sahibinin eşi, üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü tarafından da kullanılabilir. Aracın engelli veya bu kişiler tarafından her iki şekilde de kullanılabileceğinin yetkili kurum ve kuruluşlarca belgelendirilmesi şarttır.

b) Özel tertibatı olmayıp, engellilik derecesi % 90 ve üzeri olan engelliler tarafından ÖTV’den muaf olarak yurt içinden satın alınan araçların ilk alım tarihinden itibaren beş yıl geçmedikçe ÖTV ödenmeden devri, satışı, hibesi, intifasının mülkiyeti muhafaza kaydıyla veya sair şekillerde akden devri, tasarruf hakkının vekâletname ile devredilmesi yasaktır. Yönetmeliğin “e” bendinde yurt içinden alınmış bu özellikteki araçları kullanacak kişiler ile ilgili herhangi bir kısıtlama olmadığı açıktır. Yönetmeliğin 53.maddesinin “e” bendinde 2011 yılında yapılan değişiklik ile %90 ve üzeri engelliler adına yurt içinden alınan özel tertibatı olmayan araçları, sahibi dışında, sürücü belgesine sahip akraba dışı herhangi bir kişinin de kullanabilmesi mümkün hale gelmiştir. Yönetmeliğin bu maddesine göre, tescili yapılan araçların belgelerine, araç kullanımına ilişkin herhangi bir kısıtlama şerhi yazılmamaktadır. Bu açıklama, 81 İl Emniyet Müdürlüğüne gönderilen 12.9.2011 tarih ve 181166 sayılı talimat ile detaylı olarak açıklanmıştır.

c) Malul ve engelliler tarafından ÖTV’den istisna olarak ilk iktisabı yapılan taşıtın, istisnadan yararlanabilecek durumdaki bir malul ve engelliye satış veya devri: Bu durumda; ÖTV aranmaz. Ancak, bu durumda da alıcı engelliye ilişkin aranan belgelerin ilgili vergi dairesine ibrazı zorunludur. Bu durumda taşıtı satan kişinin, sattığı araç için belirlenmiş olan 5 yıl bitmeden yeni araç alması mümkün değildir. Aracı satın alan engelli kişi için 5 yıllık süre ise aracın ilk sahibi tarafından hangi tarihte alındığına bakılmaksızın, aracı kendi aldığı tarihte başlar.

GÜMRÜK VERGİSİ MUAFİYETİ İLE YURT DIŞINDAN ARAÇ ALIMI

Gümrük Kanunu’nun 167’nci maddesine göre, malul ve engellilerin kullanımına mahsus eşyalar, gümrük vergilerinden muaftır. Gümrük Kanunu’na göre düzenlenmiş mevzuat ile ilgili bilgiler aşağıdadır.

Bakanlar Kurulu Kararı, 29.9.2009 tarihli ve 2009/15481 sayılı. Madde 104: Malul ve sakatların kullanımına mahsus eşyalar: Görme engelliler hariç olmak üzere, malul ve sakatların hayatlarını idame ettirmesi için kişisel kullanımlarına mahsus özel surette imal edilmiş olup,

a) Malul ve sakatların bizzat kendileri tarafından,

b) Malul ve sakatlara yardım sağlanması amacına yönelik olarak kamu yararına faaliyette bulunan vakıflar ve dernekler ile resmi kurumlara karşılıksız gönderilen ve ücretsiz dağıtılmak üzere belirtilen dernek, vakıf ve resmi kurumlar tarafından, serbest dolaşıma sokulan motorlu veya motorsuz koltuk, bisiklet ve diğer eşyaya,

c) Kamu yararına faaliyette bulunan dernekler ile Sağlık Bakanlığınca yetki verilenler tarafından ithal edilen, malul ve sakat kişileri toplu olarak taşımaya yönelik, malul ve sakat kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan motorlu kara nakil vasıtalarına, muafiyet tanınır.

Muafiyet tanınan vasıtalar: Gümrük idaresine sunulduğu tarih itibarıyla, kayıt ve model yılı dâhil, üç yıldan eski olmamak kaydıyla;

a) Malul ve engelliler tarafından bizzat kullanılmak üzere; hareket ettirici tertibatı bulunan ve bu kişiler tarafından serbest dolaşıma sokulan, motosiklet ve motor silindir hacmi 1600 cc.’ye kadar olan otomobillere,

b) El ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olmaları nedeniyle bizzat malul ve engelli kişi tarafından kullanılamayan, kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan, malul ve sakat kişinin 3. dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya kişi ile iş akdine bağlı olarak istihdam edilen sürücü tarafından kullanılan vasıtalardan motor hacmi 2500cc.ye kadar olan 8702.10.91.13.00 ve 8702.10.99.13.00 GTİP’lerinde yer alan minibüslere,

c) Portatif koltuklar hariç olmak üzere, sürücüsü dahil 6 ila 9 oturma yeri olan, malul ve sakat kişinin rahatça taşınabilmesine imkan verecek tavan yüksekliğine sahip olan motorlu kara nakil vasıtaları.

Gazilerin durumu: Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren sol bacak engeli olan gaziler için vasıtaların özel tertibatlı olması gerekmez.

Yurt dışından araç ithalinde engelli kişilere tanınan muafiyetler

Aşağıdaki bilgiler Ticaret Bakanlığı’nın sitesinden alınmıştır. Bakınız: https://ticaret.gov.tr/gumruk-islemleri/sikca-sorulan-sorular/bireysel/engelli-kisilere-taninan-muafiyetler

Soru: Özel tertibatlı araç ithal edecek kişilerde aranan şartlar nelerdir?

Cevap: Özel tertibatlı araç ithal edecek kişinin ortopedik özürden kaynaklanan engelinin bulunması gerekir. Ortopedik özür ibaresi, doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle, iskelet, kas ve sinir sistemindeki bozukluklar sonucu bedensel yeteneklerin çeşitli derecelerde kaybedilmesi nedeniyle alt ve üst ekstremite sakatlığını ifade eder.

Kişinin engel durumuna göre iki şekilde araç ithali yapılmaktadır:

1- Bizzat engelli kişi tarafından kullanılmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan araç ithali,

2- El ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olmaları nedeniyle bizzat engelli kişi tarafından kullanılamayan, kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan araç ithali.

Bu kişiler; a-    Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik ise ikametini Türkiye Gümrük Bölgesine kesin olarak nakletmek suretiyle getirilen, 

b-    Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik ise; Türkiye Gümrük Bölgesi dışındaki gerçek ve tüzel kişiler (dernek, vakıf vb.) tarafından kendisine bağış yoluyla gönderilen veya bedel karşılığı alınan,

özel tertibatlı aracı vergilerden muaf olarak ithal edebilir.

Soru: Nasıl Bir Araç İthal Edilebilir?

Cevap: 1) Bizzat engelli kişi tarafından kullanılan araçlar: Bu kişiler tarafından kullanılmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan motosiklet ve motor silindir hacmi 1600 cc.’ye kadar olan otomobiller,

2) Bizzat engelli kişi tarafından kullanılmayan araçlar: El ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olan kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan, engelli kişinin üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya kişi ile iş akdine bağlı olarak istihdam edilen sürücü tarafından kullanılan vasıtalardan 87.02 tarife pozisyonu altında sınıflandırılan minibüsler ile portatif koltuklar hariç olmak üzere, sürücüsü dahil altı ila dokuz oturma yeri olan,  engelli kişinin rahatça taşınabilmesine imkan verecek tavan yüksekliğine sahip olan motorlu kara nakil vasıtaları, muafiyet kapsamında ithal edilmektedir.  

Araçta bulunan özel tertibatın kişinin engeline göre yurt dışında yaptırılmış olması gerekir. Diğer bir ifadeyle, aracın engelli aracı olarak ithali amacıyla Türkiye Gümrük Bölgesine girmesinden önce araçtaki özel tertibatın yapılmış olması gerekir.

Soru: Özel Tertibatlı Araç İthalinde Yaş Sınırı Var mıdır? 

Cevap: Aracın serbest dolaşıma giriş işlemlerinin yapılacağı gümrük idaresine sunulduğu tarih itibarıyla, kayıt ve model yılı dahil, üç yıldan eski olmaması gerekir.  

Soru: Hangi araçlar muafiyet kapsamında getirilemez?

Cevap: - Sadece otomatik vitesli olan araçların,

- Özel surette yapılmış hareket ettirici tertibatı bulunmayan araçların,

- Engelli kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunmayan araçların,

- Arazi araçlarının

muafen ithali mümkün değildir.

Ancak, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren sol bacak engeli olan gaziler için araçların özel tertibatlı olması gerekmemektedir.

Soru: Özel tertibatlı araç ithalinde muafiyet hangi vergileri kapsar?

Cevap: Muafiyet gümrük vergisi, ÖTV ve KDV’yi kapsamaktadır. Ancak, Maliye Bakanlığı tarafından 05.12.2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "7061 Bazı Vergi Kanunları ile Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"un 72 nci maddesi ile Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde yapılan değişiklik ile, yurt dışından engelli muafiyeti kapsamında ithal edilen araçlar için, ÖTV Kanununa ekli (II) sayılı listenin 87.03 G.T.İ.P numarasında “- Diğerleri” satırı altında yer alan mallardan özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi dahil gümrük vergilerine ilişkin istisna uygulanmaması durumunda belirlenecek gümrüklenmiş değeri 2024 yılı için 1.591,220 TL’yi aşanlar için, ÖTV istisnası uygulanmayacaktır.

Soru: Nereye Müracaat Edilir?

Cevap: Özel tertibatlı engelli aracı için, araç Türkiye’ye getirilmeden önce engelli kişinin bizzat kendisi, vasisi veya Gümrük Kanununun 225 inci maddesi çerçevesinde temsil yetkisini haiz kişiler tarafından aşağıda yer alan yetkili gümrük idarelerinden birine müracaat edilir:

1- Ankara Gar Gümrük Müdürlüğü

2- Yeşilköy Gümrük Müdürlüğü

3- İzmir Yolcu Salonu Gümrük Müdürlüğü

4- Gebze Gümrük Müdürlüğü

5- Malatya Gümrük Müdürlüğü

6- Rize Gümrük Müdürlüğü

7- Mersin Gümrük Müdürlüğü

Soru: Müracaat İçin Hangi Belgeler Gerekmektedir?

Cevap: Yetkili gümrük idarelerinde her ayın ilk salı günü komisyon toplanmakta ve başvuruları değerlendirerek karara bağlamaktadır. Engelli kişinin araç Türkiye'ye getirilmeden önce yetkili gümrük idaresine müracaat edip, engelli komisyonundan araç getirebileceğine dair onayı alması gerekmektedir. Komisyona katılım başvuruları ise E-Devlet üzerinden sunulan “Engelli Araç İthal Sistemi” başlıklı hizmet aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.

1- Bizzat engelli kişi tarafından kullanılan araç için:

a) 26/9/2006 tarihli ve 26301 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmelik esasları çerçevesinde engelli kişi adına düzenlenmiş “Sürücü Adayları ve Sürücüler İçin Sağlık Raporu”nun aslı veya söz konusu raporu düzenleyen kurum tarafından ya da noter tarafından onaylanmış örneği,

1) Söz konusu raporda, özel tertibat kod numarası ile engelli kişinin hangi sınıf sürücü belgesi alacağının belirtilmiş olması gerekir.

2) İlgili kişi tarafından, kişinin yurt dışında yerleşik bulunduğu ülkenin resmi bir hastanesinden alınan rapor ibraz ediliyor ise raporun Türkçe tercümesinin de bulunması gerekir.

b) Engelli kişinin kullanmaya yetkili olduğu araç cinsine göre “A” veya “B” sınıfı sürücü belgesi,

c) Yurt dışında ikamet eden engelli kişiler için; ikametin Türkiye’ye nakledildiğine ilişkin dış temsilciliklerimizden alınacak ikamet nakil belgesi ile yerleşim yeri naklinden önce satın alınan aracın mülkiyetinin kendisine ait olduğunu gösteren mülkiyet belgesi,

ç) Yerleşim yeri Türkiye’de bulunan engelli kişiye;

1) Yurt dışından bağış yapılması halinde; aracın bağışlayana ait olduğunu gösteren mülkiyet belgesi ile bağış belgesi,

2) Aracın yurt dışından bir bedel karşılığında gerçek kişi tarafından satılması halinde taraflar arasında düzenlenen satış sözleşmesi; tüzel kişi tarafından satılması halinde fatura aslı ve her iki belgenin Türkçe tercümesi,

d) Araca takılan özel tertibata ilişkin fatura,

e) Nüfus cüzdanı örneği,

f) Engelli kişinin yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması halinde vukuatlı nüfus kayıt örneği.

 2) Bizzat engelli kişi tarafından kullanılmayan araçlar için:

 a) Kararın 104 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi kapsamı kişiler için; Sağlık Bakanlığı tarafından sağlık kurulu raporu vermeye yetkili sağlık kurumundan alınmış kişinin el ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olduğunu ve kişinin rampa veya lift sistemli araç ile taşınabileceğini gösteren sağlık kurulu raporunun aslı veya aslının bir kamu kurumu tarafından ya da noter tarafından onaylanmış örneği,

b) Yurt dışında ikamet eden engelli kişiler için; ikametin Türkiye’ye nakledildiğine ilişkin dış temsilciliklerimizden alınacak ikamet nakil belgesi ile yerleşim yeri naklinden önce satın alınan aracın mülkiyetinin kendisine ait olduğunu gösteren mülkiyet belgesi,

c) Yerleşim yeri Türkiye’de bulunan engelli kişiye;

1) Yurt dışından bağış yapılması halinde; aracın bağışlayana ait olduğunu gösteren mülkiyet belgesi ile bağış belgesi,

2) Aracın yurt dışından bir bedel karşılığında gerçek kişi tarafından satılması halinde taraflar arasında düzenlenen satış sözleşmesi; tüzel kişi tarafından satılması halinde fatura aslı ve her iki belgenin Türkçe tercümesi,

ç) Araca takılan özel tertibata ilişkin fatura,

d) Nüfus cüzdanı örneği,

e) Engelli kişinin yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması halinde vukuatlı nüfus kayıt örneği.

Soru: Karara Bağlama Süreci Nasıldır?

Cevap: Özel tertibatlı aracın serbest dolaşıma girişi talebi, yetkili Gümrük Müdürlüğünde oluşturulan heyet tarafından değerlendirilerek karara bağlanır. Gümrük Müdürlüğünde toplanan komisyon tarafından, ibraz edilen sağlık raporu ve kişinin durumu dikkate alınarak engelli kişinin ithal etmek istediği araçtaki engelinin gerektirdiği özel tertibat belirlenir. Komisyonun toplanacağı gün, ilgili engelli kişi de anılan gümrük idaresinde hazır bulunur. Ancak, el ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş kişilerin komisyona katılması zorunlu olmayıp vekalet vereceği başka bir kişi ya da varsa vasisinin temsilci olarak komisyona katılması mümkündür. Aracın serbest dolaşıma girişine ilişkin olumlu kararın oybirliği ile verilmesi gerekir. Komisyon kararı, yetkili Gümrük Müdürlüğünce düzenlenen “Komisyon Karar Belgesi”nde belirtilir. Kararın olumlu olması halinde, karar belgesinin geçerlilik süresi düzenlendiği tarihten itibaren altı aydır.

Soru: Serbest Dolaşıma Giriş İşlemleri Nasıldır?

Cevap: 1) Özel tertibatlı araç tertibatlandırılmış olarak giriş gümrük idaresine sunulur ve söz konusu gümrük idaresinde aracın 1 no.lu Taşıt Takip Programına kaydettirilmesi gerekir.

2) Komisyon karar belgesinin geçerlilik süresi içerisinde istenilen belgelerle birlikte komisyon karar belgesini düzenleyen yetkili Gümrük Müdürlüğüne başvurulur ve araç söz konusu gümrüğe teslim edilir.

3) Gümrük Müdürü veya yetkilendireceği Gümrük Müdür Yardımcısı başkanlığında iki muayene memurundan oluşturulan bir heyet tarafından, aracın söz konusu komisyon karar belgesine uygunluğunun tespit işlemleri yapılarak uygun bulunması halinde ithaline izin verilir.

4) Yetkili gümrük idaresince, araç için düzenlenecek trafik şahadetnamesine satılamaz/devredilemez şerhi konularak trafik kaydı yapılmak üzere ilgili trafik tescil idaresine gönderilir.

Soru: Engelli kişi tarafından bizzat kullanılması gereken araçların başkalarınca da kullanılabilmesi mümkün müdür?

Cevap: Normal şartlarda bu araçların sadece engelli kişiler tarafından kullanılması gerekir. Ancak, beklenmeyen hal ve mücbir sebeplerin varlığı halinde engelli kişinin araçta bulunması şartı ile başka bir kişi tarafından da kullanılabilir.

Soru: Özel Tertibatlı Aracın Devir ve Satış Koşulları Nelerdir?

Cevap: Kişilerin tekrar aynı muafiyetten faydalanmak suretiyle bir özel tertibatlı aracı serbest dolaşıma sokmak istemeleri halinde; halen adlarına kayıtlı olan özel tertibatlı aracı satmış veya başka bir engelli kişiye devretmiş olmaları gerekir. Özel tertibatlı aracın başka bir engelli kişiye devri veya satışı durumunda, aracı devralacak kişinin engelinin farklı olması halinde araç yetkili Gümrük Müdürlüğüne teslim edilir ve devralacak kişinin engeline uygun varsa tertibat değişikliği yetkili gümrük idaresinin gözetiminde yapılır.

Özel tertibatlı aracın devredilmesi veya satılması halinde aşağıda yer alan hususlar dikkate alınır.

a) Bu araçların engelli kişi tarafından, başka bir engelliye herhangi bir süre kısıtı bulunmaksızın ve gümrük vergileri tahsil edilmeksizin devri mümkündür.

b) Bu araçların engelli kişi tarafından, engelli olmayan başka bir kişiye aracın serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren, üç yıl geçmeden satışı mümkün değildir.

c) Bu araçların serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren üç ila on yıl arasında engelli olmayan başka bir kişiye satışında gümrük vergileri tahsil edilir. On yıl sonrasında, söz konusu araçların satışında gümrük vergileri aranmaz.

Soru: Özel tertibatlı araç muafiyetinden faydalanan engelli kişinin vefatı halinde,

Cevap: 1) Aracın varise intikalinde gümrük vergileri aranmaz. Varislerin, kendi adlarına yeni bir trafik şahadetnamesi düzenlenmesini teminen veraset ilamı tarihinden itibaren altı ay içinde yetkili gümrük idaresine başvurması gerekir.

2) Bu araçların varis tarafından, engelli veya engelli olmayan başka bir kişiye herhangi bir süre kısıtı bulunmaksızın devri veya satışı mümkündür.

3) Bu araçların, varis tarafından engelli olan başka bir kişiye devrinde gümrük vergileri aranmaz. Aracın serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren beş yıl içerisinde engelli olmayan başka bir kişiye satışında ise gümrük vergileri tahsil edilir. Beş yıl sonrasında söz konusu araçların satışında gümrük vergileri aranmaz.

4) Bu araçların, varis tarafından engelli olan bir kişiye devrinden sonra, bu engelli kişi tarafından aracın engelli olmayan başka bir kişiye satışında, aracın serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren 10 yıllık süre dolmuş ise gümrük vergileri aranmaz.

Soru: Gümrük İdaresinden İzin Alınmaksızın Satışı, Devri Yapılan Araç için Nasıl bir Yaptırım Uygulanır? 

Cevap:  Muafiyetten faydalanamayan kişi, kurum ve kuruluşlara izin alınmaksızın bedelli veya bedelsiz olarak ödünç verilen, teminat olarak gösterilen, kiralanan, devredilen, satılan veya muafiyet amacı dışında kullanılan eşyanın gümrük vergileri tahsil olunur ve gerekmesi halinde 5607 sayılı Kaçakçılık Kanunu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve varsa diğer kanun hükümlerine göre işlem yapılır.

MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİNDE (MTV) SAĞLANAN VERGİ AVANTAJLARI

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu (197 sayılı, Kabul Tarihi: 18.2.1963): İstisnalar: Engellilik oranı % 90 ve daha fazla olan malûl ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtlar ile diğer malûl ve engellilerin, bu durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtlar, motorlu taşıtlar vergiden müstesnadır (madde 4).

Başvuru: Başvurular, e-devlet üzerinden de yapılmaktadır. Engellilik dereceleri %90 ve daha fazla olan malul ve engelliler, geçerli engellilik sağlık kurul raporu/ÇÖZGER raporu olanlar raporları ile birlikte, araç tescili yapıldıktan sonra; araç ruhsatı, kimlik belgeleri ile motorlu taşıtlar vergisi mükellefiyet kaydı olan vergi dairesine başvuru yaparlar. Başvuruda, “Malul ve Engelliler Adına Kayıt ve Tescilli Taşıtlarda MTV İstisnası Bildirim Formu” doldururlar. Özel donanım yaptırılmış araçlar için; ayrıca teknik belge ve proje raporunu ibraz etmeleri gerekmemektedir. Bu şekilde müracaat eden mükelleflerin, söz konusu formda taşıtının özel tüketim vergisinden istisna olduğunu belirtmeleri gerekmektedir.

Motorlu Taşıtlar Vergisi Genel Tebliği, 30.3.2012, Vergi Sirküleri No: 2012/40: Bu Tebliğde; Engellilere ait taşıtlarda MTV istisnası ve kasko sigortası değeri uygulamasında başvuru sahiplerinden istenecek bilgi ve belgeler yer almaktadır.

1. ÖTV istisnasından faydalanan mükellefler için istisna uygulaması: ÖTV istisnalı aracı olanların, MTV istisnasından faydalanmak için "Malûl ve Engelliler Adına Kayıt ve Tescilli Taşıtlarda Motorlu Taşıtlar Vergisi İstisnası Bildirim Formu doldurur ve vergi dairesine başvururlar. Başvuruda; sağlık kurulu raporu, araçlar için teknik belge ve proje raporunu ibraz etmeleri gerekmemektedir. Bu durumda, malûl ve engelli mükelleflerin MTV mükellefiyet kaydını tutan vergi dairesi gerekli belgelerin birer örneğini ÖTV istisnası uygulayan vergi dairesinden alır.

2. ÖTV istisnasından faydalanmayan mükellefler için istisna uygulaması: MTV istisnasından yararlanacak olan malûl ve engelliler tarafından; Malûl ve Engelliler Adına Kayıt ve Tescilli Taşıtlarda Motorlu Taşıtlar Vergisi İstisnası Bildirim Formu düzenlenerek sağlık kurulu raporu, motorlu araç tescil belgesi, araçlar için teknik belge ve proje raporu asılları veya fotokopileri ilgili vergi dairesine verilir. İstisnadan yararlanabilmek için ibrazı zorunlu olan belgelerin fotokopilerinin getirilmesi hâlinde, asıllara uygunluğu kontrol edilerek işlem tesis edilir.

3. MTV istisnasından faydalanmak için süreli sağlık kurulu raporu ibraz edenler: MTV istisnasından yararlanan malûl ve engellilerden süreli sağlık kurulu raporu ibraz edenler, istisnadan raporun geçerlilik süresi içerisinde faydalanırlar. Bunun yanı sıra, söz konusu istisna uygulamasının devam edilebilmesi için, malûl ve engellilerin süre bitiminden önce yeni tarihli sağlık kurulu raporu ibraz etmeleri gerekmektedir.

Özel açıklama: İstisnadan, raporun geçerlilik süresi içerisinde faydalanılır. ÇÖZGER raporu ile MTV istisnasından yararlananların; 18 yaşını doldurduklarında alacakları engelli sağlık kurul raporunda engel oranı %90 ve üzerinde olur ise MTV muafiyeti devam eder. İstisnanın devam için; malul ve engellilerin süre bitiminden önce yeni tarihli sağlık kurulu raporunu ilgili vergi dairesine ibraz etmeleri gerekmektedir. Yeni alınan raporda, MTV istisnası şartlarını kaybedenler, yani engel oranı %90’ın altına düşenlerle ÇÖZGER’de ÖKGV ibaresi yazılmayanlar; rapor tarihinden itibaren MTV ödemeye başlarlar.

Otomatik vitesli taşıtlarda MTV istisna uygulaması: Otomatik vitesli taşıtlar, sağ ayağında veya sağ bacağında engelliliği bulunanların engellilik hallerine uygun özel tertibatlı olması halinde MTV istisna olacaktır. Ancak, anılan Kanun hükmünün malul ve engellilerin engelliliklerine göre ayrım yapılmasını öngören bir amaç gütmesi söz konusu olmayacağından; sağlık raporunda sadece sol alt ekstremitede (ayak veya bacakta) engelliliği olduğu belirtilen malul ve engellilerin otomatik vitesli taşıtlarının başkaca özel tertibat yapılmasına gerek olmaksızın, malul ve engelli adına kayıt ve tescil edildiği tarihten itibaren MTV istisna olması gerekmektedir.

ENGELLİ ARAÇ PARK KARTI HAKKINDA BİLGİ

Avrupa Konseyi Özürlüler İçin Park Kartı Verilmesi Tavsiye Kararı, 4 Haziran 1998: Özürlü bireylerin gidecekleri yere en yakın alana park edebilmelerini sağlayan bu park kartlarını vermeye yetkili kılınan yerel ve bölgesel otoriteler Bölgeler Komitesine bu konuda danışmanlık verilmelidir. Yetki İkamesi ilkesi uyarınca özürlüler için park kartının karşılıklı olarak tüm üye ülkeler tarafından tanıması için faaliyetlerde bulunarak özürlü bireylerin bağımsız hareket edebilmeleri desteklenmelidir. Özürlük tanımları ve özürlüler için park kartı verme kriterlerini belirlemek üye ülkelerin sorumluluğundadır. Sahte park kartı yapılmaması veya kartın kötüye kullanımını önlemek için bazı güvenlik tedbirleri alınmalıdır. Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansında özürlüler için park kartı uygulanması ve bu kartın tüm topluluk ülkelerinde geçerli olması yolunda ilke kararı almıştır.

Karayolları Trafik Yönetmeliğine göre; trafik denetleme kuruluşları tarafından engellilerin araçları için ayrılmış park yerlerinden istifade etmeleri amacıyla engellilere ve gazilere, örneği yanda yer alan park kartı verilir. Bakınız: https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=8182&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5

Engelli kimlik kartı ile engelli park yerlerine park edilmesi mümkün değildir ve tespiti halinde engelli park yerine usulsüz park etme nedeniyle cezai işlem yapılacağı bilinmelidir. Öte yandan, engelli park kartı, araca değil kişiye verildiğinden, ÖTV istisnalı araçları olmasa da, engel oranı %90 ve üzerinde olanlarla, ÖKGV raporu olanlar ve raporunda “özel tertibatlı araç kullanması zorunludur/gerekir” ifadesi olanlar bu kartı trafik denetleme şubelerinden talep edebilirler.

Araç park kartı almak için gerekli belgeler: Engelli Araç Park Kartı il/ilçelerde Trafik Tescil Amirlikleri tarafından verilmektedir. Engelli kişinin nüfus kâğıdı ve fotokopisi, rapor aslı ve fotokopisi, araç ruhsat ve fotokopisi, bir resim ile başvuru yapılır.

Süreli verilen kartların yenilenmesi için aynı belgelerle müracaat edilmeli ve süresi biten engelli park kartı, iade edilmelidir. Eski kart iade edilmeden, kart yenileme işlemi yapılmaz.

Park kartı, aracın ön camının önünde bırakılarak engelli park yerlerinden yararlanılır.

Araç park kartı, araç adına değil engelli bireyin şahsına verilir. Bu nedenle %90 ve üzerinde engel oranına sahip ya da özel donanımlı araç kullanmaya ilişkin gerekli şartları taşıdığını engellilik sağlık kurulu ile belgelemiş olanlar, ÖTV istisnalı araç almamış olsalar da kendilerine engelli araç park kartı verilmektedir.

Engelli park kartına sahip olmayan engellilerin, engelli kimlik kartları ile engelli park yerlerini kullanmaları halinde, engelli park yerini usulsüz kullanmak nedeniyle ceza alabileceklerini bilmelidirler.

ENGELLİ ARAÇLAR İÇİN OTOPARK HAKKINDA BİLGİ

Otopark Yönetmeliğinin (01.07.1993, 21624 sayılı R.G) “Genel Esaslar” başlıklı 4’üncü maddesinin (g) bendinde “….gereken önlemlerin alınması, engellilerin kullanımına yönelik düzenlemelerin yapılması zorunludur. Ayrıca, TSE tarafından hazırlanan ilgili tüm standartlara uyulur. Bu düzenin sağlanmasından ve yürütülmesinden belediyeler ve valilikler sorumludur” ifadeleri yer almaktadır.

Yönetmeliğin (ı) bendine göre; “Umumi bina ve bölge otoparkları ile genel otoparkların giriş-çıkış ve asansörlerine en yakın yerlerinde birden az olmamak şartıyla, her 20 park yerinden birinin engelli işareti konularak engelliler için ayrılması zorunludur.“.

Yönetmeliğin (o) bendine göre “Yol üstü araç park yeri için ayrılması gereken alanın ölçüleri en az 2,5x5,50 metredir. Engelli araçları için 1/30 oranında park yeri ayrılır.”

Yönetmeliğin 10’uncu maddesine göre “Yapılacak yapılara bu Yönetmelikte belirtilen esaslara göre otopark yerleri ayrılmadıkça yapı ruhsatı, bu otoparklar inşa edilip hazır hale getirilmedikçe de yapı kullanma izni verilemez.”

Engelli araç park yerlerine park etmenin cezası hakkında bilgi: Karayolları Trafik Kanununa ve Karayolları Trafik Yönetmeliğine göre (madde 115-14); engellilerin araçları için ayrılmış park yerlerinde park etmek yasaktır.

İçişleri Bakanlığının Genelgesi (03.01.2011 tarih ve B.05.1.EGM.0.11.45209 sayılı 2011/1 No’lu). Sadece engelli kişilerin kullanımına tahsis edilmiş park alanlarının (özel güvenlik görevlisi bulunan gerçek kişilere ait yerler dâhil) başka kişiler tarafından kullanılması halinde, bu kişilere Karayolları Trafik Kanununun 61. maddesinde öngörülen idari yaptırımlar uygulanacaktır. Kanunun 61’inci maddesine göre engelli park yerlerini işgal edenlere, usulsüz park cezasının iki katı kadar ceza kesilir. 2022 yılı için kesilecek ceza tutarı 392 liradır. Suçun trafik polisince yüz yüze tespiti halinde 10 Ehliyet Ceza Puanı eklenir. Engelli araç park yerlerine aykırı araç park edenler, online ihbar edilebilir https://www.egm.gov.tr/Sayfalar/Ihbar.aspx

Özel açıklama: Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 149’uncu maddesine göre; “Gözleri görmeyenlerden; beyaz baston taşıyan, kollarında 3 siyah yuvarlaklı sarı bant bulunan ve bir yayanın veya bir köpeğin yardımı ile yürüyen kişilerin taşıt yolu üzerinde bulunmaları halinde, bütün sürücülerin yavaşlamaları, gerektiğinde durmaları ve yardımcı olmaları mecburidir.” Karayolları Trafik Kanunu’na göre bu bend hükmüne uymayan sürücüler, 3 bin 600 lira para cezası ile cezalandırılır.

ENGELLİ ARAÇLARI HAKKINDA DİĞER KONULAR

İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Genelgesi: Malul, Gazi ve Engellilere Ait Araçlar Konulu, 13.10.2006 Tarihli Genelge: Gazilerin, plakasında engelli işareti bulunan araçlarıyla hastane, banka, postane, alışveriş merkezleri gibi yerlere gidiş gelişlerinde yaptıkları park esnasında, gazi olduklarını gösteren belgelerini araçlarının ön camında bulundurmaları halinde, özürlüler için park kartı uygulamasından faydalanmaları sağlanacaktır. Söz konusu kişilerin park etmelerine yardımcı olunacak, engelli park yerlerine, başka sürücülerin park etmeleri önlenerek, aksine hareket edenler hakkında cezai işlem uygulanacaktır. Engelli vatandaşlarımız ve gazilerimizin araçlarını karayolu üzerinde 15 (on beş) dakikayı geçmemek üzere park etmelerine trafik güvenliği açısından alınmış tedbirlere uymak ve araçlarının ön camına park kartı/gazi belgesi koymak koşulu ile izin verilecektir.

ÖTV istisnalı araçların muayeneleri: Aracın muayene tarihi, aracın engelli kişi adına tescil edildiği tarih değil, aracın trafiğe girdiği tarihe göre belirlenir. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Karayolları Düzenleme Genel Müdürlüğünün Genelgesine göre (26.12.2013),…engellilere ait araçların muayeneleri de randevu ile yapılır, randevu için verilen süre 7 günü geçemez. Randevu günü, ÖTV istisnalı araçlara öncelik tanınmaktadır.

Oturulan konut önüne engelli araç park yeri yaptırılması: Konut önüne engelli araç park yeri yaptırmak isteyenler; il/ilçe belediyesine; engelli raporu, ÖTV indirimli alınan araç ruhsatı ve dilekçe ile başvuru yapmalıdır. Engel oranının %90 veya üzerinde olup aracın ÖTV indirimli olmaması halinde, park yerinin yapılması; belediyenin inisiyatifindedir.

Karayolları Trafik Yönetmeliğinde adı geçen 3.dereceye kadar kan ve sıhri (kayın) hısımlar kimlerdir? Araç ruhsatı engelli bireyin adına düzenlenir. Aşağıda ‘’kişinin’’ olarak belirtilen; ruhsat sahibi engelli bireydir. Evlatlık, öz çocukla aynı hükümlere tabidir.

Birinci derecede kan hısımları kişinin; çocukları ve çocuklarının eşleri, annesi ve annesinin eşi, babası ve babasının eşidir. Birinci derecede sıhri (kayın) hısımlar kişinin; eşinin annesi ve onun eşi, eşinin babası ve onun eşidir.

İkinci derecede kan hısımları kişinin; kardeşleri ve onların eşleri, torunları ve onların eşleri, büyük annesi ve onun eşi, büyük babası ve onun eşidir. İkinci derecede sıhri (kayın) hısımlar kişinin; eşinin kardeşleri (kayın, baldız, görümce) ve onların eşleri, eşinin büyük annesi ve onun eşi, eşinin büyük babası ve onun eşidir.

Üçüncü derecede kan hısımları kişinin; kardeşinin çocukları (yeğenleri) ve onların eşleri, dayısı ve onun eşi, amcası ve onun eşi, halası ve onun eşi, teyzesi ve onun eşidir. Üçüncü derecede sıhri (kayın) hısımlar kişinin; eşinin kardeş çocukları (kayın, baldız ve görümce çocukları) ve onların eşleri, eşinin dayısı ve onun eşi, eşinin amcası ve eşi, eşinin halası ve onun eşi, eşinin teyzesi ve onun eşidir.

ENGELLİLERİN SÜRÜCÜ BELGESİ ALMALARI

Yaşanan sorun: Yıllardır sürücü belgesi olup araç kullananlar ehliyet değişiminde ne yazık ki sürücü olamaz kararı almaktadırlar. Bir kişinin sürücü olup olmayacağına karar verilirken tıbbi bakış açısıyla değerlendirilmeleri ve kararın hekimler tarafından, kişinin araç kullanıp kullanmadığı/kullanamayacağı dikkate alınmadan verilmesi, sorunun ana sebebidir. Özellikle serebral palsi teşhisi olan bireyler, sorun yaşamaktadırlar. Bu sorunun yaşanması, BM Engelli Hakları Sözleşmesine aykırıdır. Bu sorunu yaşayanlara, karara itiraz etmeleri, karar düzeltilmez ise KDK’ya başvurmaları ve devamında hukuki süreç başlatmaları önerilir. Engelli bireylerin bağımsız yaşama hakkının ihlali olarak değerlendirilebilecek bu sorunun çözümü; sosyal model bakış açısı ile yapılacak değerlendirme ile sağlanacaktır.

Sürücü belgesi: ÖTV II Sayılı Uygulama Tebliğine göre; 1.1.2016 tarihinden önce alınan ve ilgili mevzuatı uyarınca bu tarihten itibaren beş yıl geçerliliği bulunan H sınıfı ve 1.1.2016 tarihinden itibaren alınan, Tebliğin (II/C/1.3) bölümünde belirtilen engellilik durumları itibarıyla istisna kapsamındaki taşıtta bulunması gereken özel tertibata/tertibatlara ilişkin ibareleri (kod numarasını/numaralarını) içeren A, A1, A2, B, B1, BE ve M sınıfı sürücü belgelerini ifade eder. Söz konusu 5 yıllık geçerlilik süresi İçişleri Bakanlığı tarafından 31 Aralık 2022 tarihine dek uzatılmıştır.

Engellilerin sürücü belgesi alıp alamayacaklarına yönelik raporlama, Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları İle Muayenelerine Dair Yönetmelik kapsamında incelenir. Aşağıda yer veremediğimiz bilgiler için Yönetmeliği inceleyeniz.

Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları İle Muayenelerine Dair Yönetmelik (Resmi Gazete: 26.09.2006-26301): Bu Yönetmelik; sürücü belgesi verilip verilmemesine yönelik sağlık şartlarını düzenler.

Sürücü ve sürücü adaylarının muayeneleri nerede ve nasıl yapıldığı: Sağlık Bakanlığına ve üniversitelere bağlı sağlık tesisleri, aile sağlığı merkezleri ve Sağlık Bakanlığınca ruhsatlandırılan özel sağlık kuruluşlarında görevli tabip veya uzman tabip tarafından bu Yönetmelik hükümlerine göre yapılır ve sağlık raporu düzenlenir. Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığınca verilen eğitim sonrasında sürücü belgesi alacak personelin sağlık raporları kendi kurum tabipliklerince de verilebilir

Doktor muayenesinin kapsamı: Sürücü veya sürücü adayının yapılan genel muayenesinde; işitme kaybı, günlük hayatı kısıtlayan denge problemi, baş dönmesi nedeni olabilecek bir hastalık, uyku bozukluğu (obstrüktif uyku apnesi sendromu, gündüz aşırı uyuklama hali), malign (kötü huylu kanser) tümör hikâyesi, eklem hareketlerinde kısıtlama, ekstremite (kol ve bacaklar) noksanlığı, kas, tendon ve bağ lezyonları, hipoglisemiye(kan şekerinin düşmesi) yol açabilecek ilaç kullanılan diyabet hastalığı, kalp-damar hastalığı (anjinal yakınma, akut koroner sendrom tanısı, angioplasti, kalp yetmezliği, hipertansiyon, bilinç bozukluğuna yol açabilecek ritim bozukluğu, kalıcı kalp pili olanlar), organ yetmezliği (organ nakli geçirilmiş olması, kronik böbrek yetmezliği ve diğer hayati önemi haiz organlarda dengelenememiş yetmezlik), santral ve periferiksinir sistemi hastalıkları, epilepsi, kas hastalıkları (myopati, progresifmuskulerdistrofi, kas-sinir kavşak hastalıkları), ruh hastalığı (ağır akıl hastalığı, zekâ geriliği (IQ düzeyi 79 ve altı olanlar sürücü belgesi alamaz), demans, kişilik bozukluğu, ağır davranış bozukluğu), alkol ve psikotrop madde bağımlılığı (ehliye alamazlar), görme derecelerinin uygunluğu, görme alanının uygunluğu, renk körlüğü (herhangi bir koşul aranmadan sürücü olabilirler), gece körlüğü (tavuk karası), gün içinde yapılan yolculuklar ile sınırlı (gün doğumundan bir saat sonra, gün batımından bir saat önce), derinlik duyusunun normal, hemipitozis, göz kapağı düşüklüğü (pitozis), diplopi (çift görme) ve şaşılığı, blefarospazm (göz seyirmesi), katarakt, afaki(gözde lensin yokluğu), progresif (ilerleyici) göz hastalığı, monoküler görme (tek gözü olmak) yönünde değerlendirme yapılır.

Karayolları Trafik Kanunu-45. Madde: “Sürücü belgesi sahibi kişide sağlığı bakımından sürücülüğe engel aşikar bir değişikliğin görülmesi ve tespiti hâlinde işlem: Trafik görevlilerince sürücü belgesi geri alınarak, kişinin sağlık kuruluşlarında muayenesi istenir. İlgili uzman tabip/tabipler tarafından yapılan muayene sonucunda sağlık raporu düzenlenir.” Bu maddeye engellilik raporu olanların sürücü belgelerini engelliliklerine uygun değiştirmeleri gerekir. Aksi halde sorumluluk kişiye aittir.

Engellilerin ehliyet değişimi ve ilk kez ehliyet alımı için yapılması gerekenler: H sınıfı sürücü belgesi kaldırılmıştır. Ancak 01.01.2016 tarihinde önce alınan H sınıfı sürücü belgeleri 31.12.2022 tarihine dek geçerlidir. Ehliyet değişimi ya da ilk kez ehliyet alımında, eskisi gibi “engelli ehliyetine yönelik engelli sağlık kurul raporu” alınmaz. Sürücü belgesi alınması ile ilgili raporlama, engellilik raporundan bağımsızdır, özel olarak düzenlenir.

Ehliyet değişimi ve ilk kez ehliyet alacak olanlar; aile hekimliklerine, bir adet fotoğraf ile müracaat ederler. Aile hekimleri muayene neticesinde sürücülüğe engel hali tespit edilen veya hakkında karar verilemeyen ya da Sağlık Bakanlığı sisteminde engellilik raporu görünün kişiyi ilgili uzman hekime olduğu tam teşekküllü hastaneye gönderir. Aile hekimlerinin bu kararına itiraz edilemez. Aile hekiminin verdiği sevk yazısı ile “sürücü belgesi almak amaçlı” alarak (hastane randevu sistemi; Alo 182) hastaneden randevu alınır. Bazı hastaneler, bu işlemleri randevusuz yapabilir. Gitmeyi düşündüğünüz hastaneden bilgi alınız.

Sürücü belgesi alınması için alınacak rapor, ücretlidir.

Gidilen hastanede, ilgili Yönetmelik kapsamında değerlendirme yapılır. Hastane tarafından kişiye kapalı zarf içinde verilen rapor; il sağlık müdürlüğüne teslim edilir. İl sağlık müdürlüğünde toplanan Komisyon, başvuruları inceler ve sürücü belgesi hakkında karar verir. Karar; kişinin engellilik durumları itibarıyla istisna kapsamındaki taşıtta bulunması gereken özel tertibata ilişkin ibareleri ve buna ait kod numarasını içerir. Buna göre kişinin A, A1, A2, B, B1, BE ve M sınıfı sürücü belgelerinden hangisini alacağına karar verilebilir. Sürücü belgesi kararına itirazlar, İl Sağlık Müdürlüğüne yapılır.

Engelli ehliyetine sahip olmak ÖTV istisnalı araç alma hakkını sağlamaz.

Sağlık Bakanlığı Sağlık Raporları Usul ve Esasları Hakkında Yönergeye göre sürücü raporlarına itirazın usulleri: Rapora itiraz, raporun verildiği hastanenin bulunduğu ya da adına rapor düzenlenen kişinin ikametgâhının bulunduğu ilin il sağlık müdürlüğüne yapılır. İl sağlık müdürlüğü kişiyi, en yakın ilgili branş/branşlarda üçer uzmanın bulunduğu hastaneye sevk eder. Komisyona sevk kararlarına itiraz edilemez. İlk sağlık kurulu raporu ile itiraz sonrasında tayin edilen hakem hastanece düzenlenen ikinci sağlık raporu arasında çelişki olması halinde; müdürlük kanalıyla en yakın hastanelerden birine gönderilir. Bölge hakem hastanesince verilen karar kesin olup kişinin bu karara itiraz hakkı yoktur. İl/ilçe sağlık müdürlüğü bünyesinde oluşturulan komisyon kararlarına itirazlar için; en yakın il sağlık müdürlüğüne kişi sevk edilir. Sevk edilen il sağlık müdürlüğü bünyesinde oluşturulan komisyon kararı ile ilk komisyon kararı aynı yönde ise karar kesinleşir.

Kararlar arası çelişki olması halinde, Marmara Bölgesi için İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü, Ege Bölgesinde İzmir İl Sağlık Müdürlüğü, İç Anadolu Bölgesinde Ankara İl Sağlık Müdürlüğü, Akdeniz Bölgesinde Antalya İl Sağlık Müdürlüğü, Karadeniz Bölgesinde Samsun İl Sağlık Müdürlüğü, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Gaziantep İl Sağlık Müdürlüğü, Doğu Anadolu Bölgesinde Malatya İl Sağlık Müdürlüğü, hakem olarak tayin edilmiştir. Hakem tayin edilmiş il sağlık müdürlüğü bünyesinde oluşturulan komisyon kararları kesindir, itiraz edilemez. Bölge hakem il sağlık müdürlüklerine sevkler son komisyon kararının verildiği ilin il sağlık müdürlüğünce yapılır.

 

Engellilerin sürücü belgesi almaları hakkında Sağlık Raporları Usul ve Esasları Hakkında Yönergeyi incelemelerini öneririz. Yönerge için bakınız: https://shgmsgudb.saglik.gov.tr/TR-85392/saglik-raporlari-usul-ve-esaslari-hakkinda-yonerge--ve-hakem-hastane-listeleri.html

Engelsizkariyer.com için hazırlayan: Ayşe Sarı |SAHİMSEN Engelliler Komisyon Başkanı

Engelsizkariyer.com’u kaynak göstermeden kopyalanması yasaktır. Copyright © 2023 Tüm Hakları Saklıdır.